پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام)

‌صفحه‌ى 37

نتوان كرد كه ظلمات است و بايد از خطر گمراهى ترسيد:

طىّ اين مرحله بى همرهى خضر مكن ظلمات است بترس از خطر گمراهى!

قابل توجّه اين كه، در مورد آنچه در قرآن آمده امام (عليه السلام) تعبير به «فرض» نموده و در مورد سنّت معصومين (عليهم السلام) تعبير به «اثر» كرده است. اين تفاوت در تعبير شايد اشاره به اين حقيقت باشد كه در باب صفات خدا، شناخت آنچه در قرآن آمده لازم و واجب است و آنچه از معصومين (عليهم السلام) رسيده، شرح و تفسير و بيانى است بر آنچه در قرآن آمده است.

سپس امام (عليه السلام) در ادامه اين سخن، به نكته بسيار مهمى اشاره كرده، مىفرمايد: «و بدان راسخان و استواران در علم آنها هستند كه خداوند آنان را به خاطر اقرار اجمالى به تمام آنچه از آنها پوشيده است و تفسير آن را نمى دانند، از فرو رفتن در (عمق) اسرار نهانى بى نياز ساخته; و از اين جهت كه به عجز خويش در برابر آنچه از تفسيرش ناتوانند اعتراف دارند، خداوند آنها را ستوده، و ترك بحث و تعمّق را در آنچه پروردگار بر عهده آنان نگذاشته است «رسوخ در علم» ناميده (و آنان را راسخان و ثابت قدمان در دانش خوانده است)».

(وَ اعْلَمْ أَنَّ الرَّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ هُمُ الَّذِينَ أَغْنَاهُمْ عَنِ اقْتِحَامِ السُّدَدِ الْمَضْرُوبَةِ دُونَ الْغُيُوبِ، الإِقْرَارُ بِجُمْلَةِ مَا جَهِلُوا تَفْسِيرَهُ مِنَ الْغَيْبِ الْمَحْجُوبِ فَمَدَحَ اللهُ تَعَالَى اعْتِرافَهُمْ بِالْعَجْزِ عَنْ تَنَاوُلِ مَالَمْ يُحِيطوُا بِهِ عِلْماً، وَ سَمَّى تَرْكَهُمُ التَّعَمُّقَ فِيما لَمْ يُكَلِّفْهُمُ الْبَحْثَ عَنْ كُنْهِهِ رُسُوخاً).

سپس مىافزايد: «به همين مقدار قناعت كن و عظمت خداوند سبحان را با مقياس عقل خود اندازه مگير كه از هالكان خواهى بود». (فَاقْتَصِرْ عَلَى ذلِكَ، وَ لاَ تُقَدِّرْ عَظَمَةَ اللهِ سُبْحانَهُ عَلَى قَدْرِ عَقْلِكَ فَتَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ).

در حقيقت امام (عليه السلام) در اينجا به آن كس كه درباره صفات خدا سؤال كرده بود،