صفحهى 630
مَلَكَيْنِ: وَاحِداً عَنْ يَمِينِهِ، وَ وَاحِداً عَنْ شِمَالِهِ، يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ رَبَّهُ وَ يَدْعُوَانِ بِقَضَاءِ حَاجَتِهِ; بنده اى كه در طريق برآوردن حاجت برادر مؤمنش گام بر مىدارد خداوند دو فرشته را مأمور مىكند: يكى از طرف چپ با او مىروند و پيوسته براى او استغفار مىكنند و بر آوردن حاجات او را از خدا مىخواهند» (1).
بسيار مىشود كه طبيبان آگاه، بيماران خود را از آثار مهمّ داروهاى شفابخش و غذاهاى تقويتى كه درمان بيمارى ها را تسريع مىكند باخبر مىسازند; تا با شوق و علاقه بيشتر داروهاى تلخ را تحمّل كنند و دستورات طبيب را دقيقاً بكار بگيرند.
طبيبان روحانى نيز دقيقاً همين مسير را مىپيمايند و فلسفه تشريع احكام و آثار حيات بخش برنامه هاى دينى را براى مردم شرح مىدهند تا آتش اشتياق را در دل آنها شعلهور سازند و با عزمى راسخ به دنبال انجام برنامه ها بفرستند.
بيان فلسفه احكام كه نمونه روشنى از آن در خطبه بالا ديده مىشود، علاوه بر اينكه شوق و علاقه مردم را براى انجام وظائف دينى افزون مىكند و تحمّل ناراحتى را براى انجام پاره اى از وظايف سخت و سنگين آسان مىسازد، چند فايده ديگر نيز دارد:
1- به همه مردم هشدار مىدهد كه بايد در چه مسيرى حركت كنند تا فلسفه حكم پياده شود; مثلا هنگامى كه مىگويد: «فَرَضَ اللهُ... الْحَجَّ تَشْيِيداً لِلدِّينِ; خداوند حج را سبب قدرت و قوّت اسلام قرار داده است». (2) مفهومش اين است كه مراسم حج را آنچنان با شكوه برگزار كنند كه به اين هدف والا برسند، نه اينكه تنها به آداب صورى حج و تشريفات ظاهرى آن قناعت كنند.
1. كافى، جلد2، صفحه 195، حديث 10. 2. خطبه حضرت زهرا (عليها السلام)، احتجاج طبرسى، جلد 1، صفحه 258، چاپ انتشارات اسوه. - قريب به همين معنا، از على (عليه السلام) در كلمات قصار (كلمه 252) نقل شده است.