است ، و به قول آنروز در كيمياست ( در شيمي است ) در صنعت است ، در خواص طبايع اشياء است ، و امروز او را پدر شيمي دنيا مي نامند . ظاهرا ابن النديم مي گويد او از شاگردان امام جعفر صادق است . ابن خلقكان ( 2 ) نيز كه او هم سني است از جابربن حيان نام مي برد و مي گويد : كيمياوي و شيميدان و شاگرد امام صادق بود . و ديگران نيز همين طور نقل كرده اند . و اين علوم قبل از جابربن حيان هيچ سابقه اي در دنياي اسلام نداشته ، يكدفعه مردي به نام " جابربن حيان " شاگرد امام صادق پيدا مي شود و اينهمه رساله در اين موضوعات مختلف مي نويسد كه بسياري از آنها امروز ارزش علمي دارد . راجع به جابربن حيان خيلي بحث كرده اند ، مستشرفين معاصر خيلي بحث كرده اند ، همين تقي زاده ، نيز خيلي بحث كرده است . البته هنوز خيلي مجهولات راجع به جابربن حيان هست كه كشف نشده است . حال آنچه كه عجيب است اين است كه در كتب خود شيعه اسمي از اين آدم نيامده ، يعني در كتب رجال شيعه ( ابن النديم شايد شيعه باشد ) ، در كتب فقها و محدثين شيعه اسمي از اين آدم نيست . يك چنين شاگرد مبارزي امام صادق داشته كه احدي نداشته است .
فاضل و دانشمند بوده كه انسان وقتي كتابش را مي خواند حيرت مي كند . من تمام اين كتاب را از اول تا آخر خوانده ام . انواع خطوطي را كه در زمان خودش رايج بوده ، انواع زبانهاي زمان خودش ، و نيز ريشه هاي زبانها را نشان مي دهد . . 2 قاضي ابن خلكان در قرن ششم مي زيسته است .