فعاليتهاى ايران در سال 1338 " 1959 ه.ش " بوده است.
او خاطرنشان ساخت كه سرمايه گذارى خصوصى 40 دصد كمتر از سطح پيش بينى شده براى امسال بود و از تمام اطلاعاتى كه او بدست آورده است سرمايه گذارى احتالاہ همچنان دراين سطح پايين ادامه خواهد يافت.
او گفت كه از لحاظ تاريخى معمولاہ رها شدن كشورى كاز يك ركود اقتصادى بيشتر از وارد شدن آن به ركود اقتصادى طول مى كشد.
راه حل شاه براى بحران اقتصادى سال گذشته كاهش هزينه هاى عمرانى براى حفظ دستگاه نظامى بوده است.
مهدوى اشاره كرد كه گزارش " كلى " ظاهراہ چندين نكته داشت كه در مورد ايران صدق ميكرد.
مهدوى گفت كه اگر كمك نظامى ايالات متحده كاهش يابد يا قطع شود آنگاه شاه به پيروى از نتايج گذشته، بودجه عمرانى را بيشتر كاهش خواهد داد تا بتواند دستگاه نظامى را حفظ كند.
مهدوى گفت كه اشه ممكن است براى جذب كمك بيشتر از ايالات متحده فتح با بهايى بسوى شوروى هاى بنمايد همانطورى كه در گذشته نيز چنين كارهايى كرده است.
قتل شاه مهدوى بتفصيل در باره اختلافها و تفاوتهاى بين جبهه ملى و گروههاى ناسيوناليست غرب صحبت كرد.
در حاليكه احزاب ناسيوناليست عرب از خشونت براى احراز قدرت پشتيبانى مى كنند، جبهه ملى، معتقد است كه وسايل صلح طلبانه بايد تا حد امكان براى رسيدن به هدفها بكار رود.
مهدوى احساس مى كند كه مصدق بر حزب همچنان تسلط دارد.
بنظر مصدق بكار بردن عوام الناس و خشونت تنها به فاجعه منجر خواهد شد7 همانطور كه تجربه خود او آن را ثابت كرده است.
مهدوى گفت كه همكاران نزديك او در جبهه ملى به نحو قاطعى معتقد به لزوم تشكيل نهادهاى دمكراتيك و بكار بردن طرق دمكراتيك در جاهائيكه ممكن است هستند.
او نكات مشابه سودمندى در حكومت نهرو كه بتدريج به قدرت رسيد مى بيند.
بر خلاف آنهايى كه در اطراف شاه قرار گرفته اند ما معتقديم كه امكان پيدايش نهادهاى دمكراتيك در ايران وجود دارد.
چرا آمريكائيها از ديكتاتورى در ايران پشتيبانى مى كنن؟ آيا به نظر شما بين پشتيبانى از يك مستبد حقير از يك طرف و كنار گود ايستادن و تماشاى كسانيكه بخاطر اعتقاد به نهادهاى دمكراتيك بشدت سركوب مى شوند از طرف ديگر، تضادى وجود ندارد؟ مهدوى گفت كه اقدام خشونت آميز بايد تنها به عنوان آخرين وسيله بكار برده شود.
او گفت: على رغم كينه شديدى كه وجود دارد، اقدام به قتل از سوى جبهه ملى تاكنون صورت نگرفته است.
او گفت: موضوع قتل بارها مورد بحث قرار گفته و پيدا كردن يك قاتل ندان دشوار نخواهد بود و مسئله اصلى هنگامى پيش خواهد آمد كه شاه از ميدان بدر رفته باشد.
در صورت قتل شاه نظاميان امور را بدست خواهند گرفت كه ممكن است ژنرال بختيار يا يكى مانند خود او روى كار بيايد.
سير تدريجى اوضاع احتمالاہ به يك حكومت ميل گرا خواهد انجاميد.
شرايط اقتصادى بشدت تكان خواهد خورد و به پائين تر از سطح كنونى تنزل خواهد يافت.
حتى اگر ما حكومتى ميداشتيم كه مركب از تواناترين افراد بود مانند امينى، ابتهاج، فرمانفرمائيان ، صالح، معظمى و سمتهاى معاونين آنها را قابل ترين تكنوكراتها اشغال مى كردند، نظاميان مجال آن را نى دادند كه ايران را در راه راست قرار دهيم و اوضاعى نظير سوريه مى داشتيم.
نظاميان به طور مرتب حكومت غير نظامى را به علت بى صبرى سرنگون مى كردند.
لذا قتل به نفع ما نيست اگر شاه از حمله قلبى در هفته آينده بميرد ما با همين اوضاع عجزآميز روبرو مى شويم آنچه كه ما ميخواهيم انجام دهيم اين است كه شاه را وادار كنيم كه ما را نپذيرد و نهادهاى دمكراتيكى بسازيم كه بتواند ايران را از اتكا به هوسها و موجوديت صرفاہ فردى برهاند.
جبهه ملى و كودتا مهدوى آنگاه به مسئله كودتا پرداخت و گفت تنها گروههايى كه نيروى كافى جهت انجام يك كودتا را دارند، نظاميان هستند ولى هر چند سران نظامى موافق جبهه ملى زيادند جبهه ملى به آنها اعتمادى ندارد، زيرا آنها افراد نظامى هستند كه مى توان خود را صرف بكار بردن زور به عنوان وسيله اصلى كرده اند.
تنها نوع كودتايى كه بعقيده مهدوى ممكن بود به نفع جبهه ملى كاركند، يك كودتاى جبهه ملى بود كه در آن شاه ناگزير شود از قدرت كنار رفته و كشور را ترك كند و يا اينكه سلطنت كند نه حكومت.
ولى مهدوى پرسيد، در دستگاه نظامى، ما به چه كسى مى توانيم اعتماد كنيم كه پشت صندلى لم داده و اجازه دهد كه مجلس با همه عدم كارايى ظاهرى و بگومگوهاى بى پايان خود كشور را اداره كند.
و عقيده ما اين استكه طرز فكر نظامى اجازه اين كار را نمى دهد.
رضا شاه با طرز فكر نظامى خود و شاه كنونى كه با يك روش نظامى تحصيل كرده است حكومت پارلمانى را قبول نخواهند كرد.
ژنرال بختيار - نه آنچه كه ما بايد انجام دهيم، اعمال فشار بر شاه است بطورى كه او ناگزير شود كه يك حكومت پارلمانى را در ايران برقرار كند.
حكومت آمريكا فشارهايى را اعمال كرده است.
من شك ندارم كه شما مسئول اصلى اصلاحات ارضى هستيد و البته ما بخاطر چنين پيشرفتهاى اقتصادى مديون شما هستيم.
ولى در عين حال، شما يك نيروى نظامى و يك پليس مخفى ساخته ايد كه رشد نهادهاى دمكراتيك را سركوب كرده است.
شما به از ميان بردن مالاريا كمك كرده ايد ولى در عين حال به سركوبى نطفه يك حكومت دمكراتيك نيز كمك نموده ايد شما هنوز از قدرتى كه دارديد براى پرورش نهادهاى دمكراتيك استفاده نكرده ايد.
مامور بخش سياسى، دبليو.
جى.
ميلر - خيلى محرمانه - 97 شماره سند عصر پنجم ژوئن 15 - 1963 خرداد 2431 تاريخ:

اغتشاشات تهران در روز 15 خرداد:

سند شماره 97 حسين مهدوى - 4 طبقه بندى : خيلى محرمانه شركت كنندگان: دكتر حسين مهدوى از رهبران جبهه ملى ويليام گربن ميلر از سفارت آمريكا زمان: عصر پنجم ژوئن 15 - 1963 خرداد 2431 موضوع : اغتشاشات تهران در روز 15 خرداد مكان: خانه دكتر مهدوى اظهار نظر: در جريان اين مذاكره نكات مهم زير بوسيله دكتر مهدوى ابراز شد.
1- اينكه حكومت لااقل شب قبل از اعتشاشات 15 خرداد از برگزارى تظاهرات اطلاع داشت.
2- اينكه خود اغتشاشها با اهداف استراتژيك تنظيم شده بود.
3- اينكه رژيم قدرت احساسات مذهبى ايرانيان را به نحو قابل ملاحظه اى دست كم گرفته بود.
4- اينكه " امام " خمينى اكنون يك چهره ملى مهم است كه رژيم بايد با نهايت احتياط با آن برخورد كند.
5- اينكه جبهه ملى مستقيماہ در اين اغتشاشها دستى نداشته است.
نظريات دكتر مهدوى در باره اغتشاشها دكتر مهدوى گفت، او از ساعت 10 تا اواخر بعد از ظهر در سراسر شهر گشته و از سازمان يافتگى اغتشاش كنندگان شديداہ تحت تاثير قرار گرفته بود.
او مكانهايى را كه مورد حمله اغتشاش كنندگان قرار گرفته بود، ذكر كرد: در وزارت دادگسترى پرونده ها سوزانده شده، وزارت كشور منهدم گرديد، دفتر " جهانگير " تفضلى در اداره اخبار و سخن پراكنى ويران شده، زورخانه جعفرى - قلدر مشهور حكومت - ويران شده، قسمتى از روزنامه اطلاعات سوزانده شده، اداره پست و تلگراف و تلفن غارت گرديده، پاسگاههاى پليس مورد حمله قرار گرفته، پمپ هاى بنزين آتش زده شده، سيمهاى تلفن قطع گرديده، كيوسكهاى تلفن ويران شده، اتوبوسها و ايستگاههاى اتوبوس ويران شده اند.
مهدوى گفت كه اين كارها از قرار معلوم طبق نقشه انجام گرفته و نقاط مورد حمله هم استراتژيك بوده و هم مكانهايى هستند كه مورد تنفر بسيارى از مردم بوده اند.
او همچنين گفت كه غارتگرى نسبتاہ بسيار كم صورت گرفته هر جند مقادير زيادى از اموال دولت خسارت ديده اند.
او گفت كه جنگ و گريز از چهار نقطه اصلى متوجه كاخ سلطنتى بود كه اين چهار نقطه عبارتند از: بازار، ميدان فوزيه، دانشگاه و ايستگاه راه آهن، او گفت كه شديدترين زد و خوردها در حسن آباد و بويژه در بازار رخ داده است.
او گفت كه از محدوده اطراف كاخ مرمر بشدت دفاع مى شد، هر چند كه كوششهاى مكررى براى رخنه به اين منطقه صورت گرفت.
علت اغتشاشها طبق اظهار مهدوى علت اصلى اغتشاشها دستگيرى آيت اله خمينى بوده است.
مهدوى توضيح داد كه 10 روز قبل خمينى به عنوان رهبر فرقه شيعه اسلام انتخاب شده بود او اثر دستگيرى خمين را بر روى مردم ايران بر اثر دستگيرى پاپ در رم مقايسه كرد.
ولى مهدوى گفت احساسات عميق مذهبى تنها يك كانونى است براى تظلمات متعدد و پيجيده او گفت: خودش شاهد بوده كه چگونه مردم از كسب اطلاع در مورد ويران شدن زورخانه جعفرى شادى مى كنند.
" جعفرى به طور وسيعى به عنوان يك چاقو كش بى رحم و مروت شناخته شده است " او گفت در چهره بعضى ها احساس تنفر از بيگانگان كاملاہ آشكار بود.
كتابخانه پارك شهر بعقيده او بدان جهت سوزانده شد كه مردم مى دانستند اين كتابخانه هديه بعضى از آمريكائيها مى باشد.
ولى او افزود كه احساس نفرت نسبت به بيگانگان، نسبتاہ در اين اغتشاشات نقش كوچكى داشت.
آنهايى كه از سانسور نفرت داشتند بيشتر مسئول سوزاندن دفاتر روزنامه اطلاعات و بخش اختبار و سخن پراكنى در ميدان ارك بودند.
نفرت عليه پليس متوجه پاسگاههاى پليس شد و خشم از خدمات ناچيز اتوبوس رانى