كوشش در مسجدسازي به شماري از متون ديني، از جمله بخشي از آيات قرآني و احاديث نبوي برمي گردد. فضيلت مسجد در حديث شريف پيامبر چنين آمده است: «هركس براي رضاي خداوند مسجدي برپا سازد، خداوند برايش خانه اي در بهشت، به همان سان خواهد ساخت.» و فرموده است: «روزي كه جز سايه سار الهي سايه اي نباشد، خداوند هفت تن را در زير سايه خود گرد آورَد... و مردي كه دلش آويخته مسجد باشد».
پس از گسترش دولت اسلامي و فراخ شدن قلمرو جهان اسلام، مسلمانان در هرجا كه شهري برپا مي كردند، نخست در ساختن مساجد و پرستشگاه هاي خود سخت مي كوشيدند و بدين سان معماري مسجد، چونان ميراثي گرانبار، همپاي رشد فزاينده و نفوذ گسترده تمدّن اسلامي، پاي گرفت و نهادينه شد. برخي از نخستين نشانه هاي آن هنوز هم برپاست; جامع اموي در دمشق، جامع قرطبه در اسپانيا و قبّة الصخره در قدس از اين شمار است.