شكل گيري انديشه توسعه حرم نبوي، هماهنگ با محيط شهري پيرامون آن، نشاني است از جايگاه قلبوار مسجد و اهمّيت طبيعي و تاريخي آن; امري كه مسجد را مركزيّتي ويژه بخشيده و آن را با بافت مدني شهر همساز كرده است. تأسيسات عمومي و تجاري شهر، نخست بر اساس اهمّيت آنها و پيوندشان با مسجد و سپس بر پايه مناسبات ميان خود، در پيرامون مسجد گسترده اند. روان بودن حركت دوسويه ميان مسجد و خيابان هاي اطراف، ضرورتي است كه برپايه حفظ آسايش و آرامش مردم و توجّه به آثار اين آمد و شد بر محيط پيرامون، شكل گرفته است.در اين طرح، فضاي گسترده اطراف، كه به سان كمربندي گرداگرد مسجد پيچيده است، كاربرد فضاي ميانجي را دارد و در هنگام ازدحام جمعيّت از آن براي برپايي نماز هم بهره گيري مي شود. استفاده بهينه از فضاها و خيابان هاي اطراف ساختمان حرم مطهر، يكي از اهداف بنيادين توسعه است كه مسجد را كانون توسعه مدني و محور طبيعي و معنوي آن مي سازد.