از آنجا كه در آخر الزمان ويرانى پيكره ى جامعه ى مسلمانان را در بر مى گيرد و به تمام محورهاى آن از اقتصاد و سياست و مسائل اجتماعى و مذهبى و . . . نفوذ مى كند، از اين رو جاى هيچ گونه تعجبى نيست كه مسجدها كه مركز نشر معارف اسلامى و تربيت الاهى انسانهاست، نيز ويران شود. البته اين ويرانى نه چنان ست كه باور شود و گمان رود آن گونه كه مغول و . . . با بنيادهاى علمى و فرهنگى اسلام كردند; بلكه خرابى بنيادين كه بنيادى خراب را ايجاد كرده و تمام اصول انسانى را پايمال سازد.
آرى! در ظاهر از بهترين سنگها و كاشيها آزين شده و با بهترين فرشها مفروش گرديده و عود و عنبر در مجمرهايش مى سوزند و هوايى مطبوع را كه در دماى جهنمى تابستان يادآور جنات عدن است، مهيا ساخته اند; عطرهاى گوناگون كه استشمام هر يك موجب غشوه و بسط خاطر مى شود . . . اما صد افسوس كه از باب تا محراب سراسر نيرنگ و دروغ و بر منبرهاى كفر و الحاد رخنه كرده و مسلمانان را از اسلام ناب دور مى سازد.
آرى! اين ويرانى بيشتر مساجد در اكثر كشورهاى اسلامى خواهد بود.
قال الامام الصادق ـ عليه السلام ـ :
«ورأيت المساجد محتشية ممّن لا يخاف اللّه، مجتمعون فيها للغيبة وأكل لحوم أهل الحق، ويتواصفون فيها شراب المسكر»([19]).
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: مساجد را خواهى ديد كه لبريز از افرادى ست كه از خدا نمى ترسند. براى غيبت و خوردن گوشت اهل حقيقت جمع مى شوند و به توصيف شراب مست كننده مى پردازند.
وفي كلام أميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ :
«وزخرفت المساجد وطُوِّلَتِ المَنار واكرم الأشرار وازدحمت الصفوف واختلفت الأهواء»([20]).
امير مؤمنان ـ عليه السلام ـ مى فرمايند:
مسجدها آزين شده و مناره ها بلندتر گرديده و شروران احترام بيشتر شده و صفوف جماعت انبوه گرديده; در حالى كه خواهشها مختلف است ]و هرگز قلبها بر يك انگيزه خدايى جمع نمى شود[.
و در خطبه ى ذى قار امير مؤمنان ـ عليه السلام ـ در علائم آخر الزمان مى فرمايد:
«مساجدهم في ذلك الزمان عامرة من الضلالة خربة من الهدى فقرّائها وعمّارها أخائب خلق اللّه وخليقته من عندهم جرّت الضلالة وإليهم تعوّد فحضور مساجدهم والمشي إليها كفر باللّه العظيم إلاّ من مشى إليها وهو عارف بضلالهم فصارت مساجدهم من فعالهم على ذلك النحو خربة من الهدى»([21]).
امير مؤمنان على ـ عليه السلام ـ مى فرمايند: مسجدها در آن زمان از گمراهى آباد و از هدايت ويران است. قاريان و عامران ]سياست گذاران اعتقادى و اجتماعى[ آن نااميدترين مردم به خدايند; گمراهى از ايشان شروع شده و به آنان باز خواهد گشت پس حاضر شدن در مسجدهاى آنان و قدم برداشتن به سوى آنها كفر به خداى بزرگ است; مگر كسى كه از گمراهى آنان با خبر بوده باشد در اين حال مسجدهاى آنان با عملكردشان از هدايت ويران خواهد شد.
با آنچه پيرامون ابعاد جوامع انسانى در آخر الزمان بيان كرديم ديگر جاى هيچ گونه پرسشى درباره چگونگى حال مؤمنان باقى نخواهد ماند. با اين توضيح نيز به سراغ احاديث رفته و رنج طاقت فرساى اهل ايمان را بيشتر نظاره گر خواهيم بود.
قال رسول اللّه ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ : «ستكون فتن لا يستطيع المؤمن أن يغيّر فيها بيد ولا لسان، فقال علي بن أبي طالب: وفيهم يومئذ مؤمنون؟ قال: نعم. قال: فينقص ذلك من ايمانهم شيئاً؟ قال: لا إلاّ ما ينقص القطر من الصفا، انّهم يكرهونه بقلوبهم»([22])
رسول گرامى ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ فرمودند: بزودى فتنه هايى روى خواهد داد كه مؤمن هيچ گونه واكنشى با دست و زبان نمى تواند نشان دهد. امير مؤمنان على ـ عليه السلام ـ فرمود: آيا آنان با اين كيفيت هنوز اهل ايمانند؟ فرمود: آرى. امير مؤمنان (عليه السلام) گفت: آيا از ايمان ايشان چيزى كاسته مى شود؟ فرمود: هرگز! مگر آن مقدار كه قطره بارانى از كوه صفا مى زدايد. چرا كه آنان از اين زشتها از درون بيزارى مى جويند.
قال الصادق ـ عليه السلام ـ : «ورأيت المؤمن محزوناً محتقراً ذليلاًً».([23])
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: ]در آن زمان[ مؤمن را خواهى ديد كه غمناك و ذليل و كوچك شمرده مى شود.