الف ـ خوشزبانى و بدزبانى؛ بدزبانى، زبان درازى، نيش زدن، بىادبانه و بىپروا سخن گفتن از نمونههاى برجسته «بداخلاقى» و خوشزبانى، نرمخويى در سخن و مؤدبانه سخن گفتن از نشانههاى بارز «خوش اخلاقى» است. حقيقت اين است كه «زبان» بيانگر احوال درون است، از اين رو گفتهاند: از كوزه همان برون تراود كه در اوست.
ب ـ بزرگوارى و حسادت؛
ج ـ خوش خُلقى و كج خُلقى؛
د ـ حق پذيرى و لجاجت؛
ح ـ تواضع عاقلانه و تكبر و غرور احمقانه؛
ل ـ راستگويى و دروغگويى؛
ر ـ وقار و متانت و سَبُكى و هرزگى؛
ز ـ بُردبارى و كم ظرفيتى و بىتابى؛
خ ـ حُسن ظن و سوء ظن؛
پ ـ با محبت و عاطفه بودن و بىمحبتى و بىعاطفگى؛
چ ـ گذشت و كينهتوزى؛
ن ـ شجاعت و ترس؛
ذ ـ نرمخويى و خشونت؛
م ـ وفادارى و بىوفايى؛
س ـ سخاوت و بُخل؛
ى ـ قناعت و حرص و طمع ... .
3ـ شرافت خانوادگى
منظور از شرافت خانوادگى، شهرت، ثروت و موقعيت اجتماعى نيست. بلكه نجابت و پاكى و تدين و تقواست.
پيامبر اسلام ـ صلىالله عليه وآله وسلم ـ در اين باره مىفرمايد:
«تَزَوَّجُوا في الْحِجْرِ الصّالِحِ، فَاِنَّ الْعِرْقَ دَسّاسٌ.»[9]
«از خانواده شايسته همسر اختيار كنيد؛ زيرا عِرق (نطفه و ژنها) تأثيرگذار است.»
حضرت اميرمؤمنان ـ درود خدا بر او باد ـ از ازدواج با انسان احمق به شدت نهى فرموده است:
«اِيّاكُمْ وَ تَزْويجَ الْحَمْقاءَ! فَإِنَّ صُحْبَتَها بَلاءٌ وَ وَلَدَها ضِياعٌ.»[10]
«از ازدواج با احمق بپرهيزيد؛ زيرا مصاحبت و زندگى با او رنجزا و فرزندانش تباه است.»
سلامت جسمى و روحى در موفقيت زندگى و سعادت زن و مرد نقش مهمى دارد.
زيبايى يك امتياز است و در شيرينى و سعادت «زندگى زناشويى» تأثير به سزايى دارد.
«زيبايى» بايد در كنار ديگر صفات و معيارها بررسى شود، نه به طور مستقل. «زيبايى» بدون تدين و عفت و اخلاق نه تنها امتيازى محسوب نمىشود، بلكه «آفتى» خطرناك است. اگر كسى دين، اخلاق، عفت، شرافت خانوادگى، عقل و صفات پسنديده ديگرى داشته باشد، زيبايى نيز برايش كمال، ارزش و امتياز به حساب مىآيد وگرنه بلايى است رسواگر.