چرا جريان روشنفكرى، نژاد را به جاى خط و زبان نشانده است؟ زيرا، اگر براساس اين علاقه اثبات شود كه مفهوم هويت ملى و عنصر اصلى مليت عامل نژاد است، با يك رويكرد ابتدايى به سابقه ى نژادى مردم ايران مى توان پيوند ايران با نژاد اروپايى را به اثبات رساند.
در اين تحليل، چون نژاد ايرانى نژاد آريايى و مشترك با نژاد اروپايى است، در اين صورت مفهوم بازگشت به خويشتن معناى جديدى پيدا مى كند. مليت در چنين شرايطى يعنى پيوند طبيعى با فرهنگ اروپايى كه فرهنگ هم نژاد ايرانى است. به عبارت ديگر، اعتقاد به عنصر نژاد به عنوان ركن مليت ايرانى راهى براى ملت ايران باقى نمى گذارد مگر رجوع به فرهنگ، نژاد و تيره اصلى خود كه همان نژاد اروپايى است.در اين تفكر، ملى گرايى ايرانى، به صراحت گذشته، در پى نفى هيچ كدام از عناصر هويت ايرانى نيست بلكه با يك مصادره به مطلوب، زيركانه همان شعار اتحاد ملى گرايى و غرب گرايى اسلاف خود را در قا