قرآن كريم :
1 - )وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُم وَأَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَالْفِتْنَةُأَشَدُّ مِنَ القَتْلِ وَلاَ تُقَاتِلُوهُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّى يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِن قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ(395)).
»و آنها را ] = بت پرستانى كه از هيچگونه جنايتى ابا ندارند[ هر كجا يافتيد به قتل برسانيد و از آنجا كه شما را بيرون ساختند ]= مكّه [، آنها را بيرون كنيد و فتنه ازكشتار هم بدتر است، و با آنها در نزد مسجدالحرام جنگ نكنيد مگر اينكه در آنجا باشما بجنگند. پس اگر در آنجا با شما پيكار كردند آنها را به قتل برسانيد. چنين است جزاى كافران.«
اين آيه دلالت مى كند بر اينكه جنگ در نزد مسجدالحرام، حرام است مگر اينكه دشمن آغازگر جنگ در آنجا باشد.
2 - )إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلاَ تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَقَاتِلُواالْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَمَا يُقَاتِلُونَكُمْ كَافَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ(396))
»تعداد ماهها نزد خداوند در كتاب الهى، از آن روز كه آسمانها و زمين را آفريده،دوازده ماه است كه چهار ماه از آن، ماه حرام است. اين آيين ثابت و پا برجاست. دراين ماهها به خود ستم نكنيد و با مشركان دسته جمعى پيكار كنيد همانطور كه آنان دسته جمعى با شما مى جنگند و بدانيد خداوند با پرهيزكاران است.«
اين آيه دلالت مى كند بر اينكه جنگ در ماههاى حرام، حرام است وهتك حرمت اين ماهها، ظلم محسوب مى شود.
3 - )فَإِذَا انسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُوا وَأَقَامُوا الْصَّلاَةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّواسَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ(397)).
»وقتى ماهها حرام پايان گرفت، مشركان را هرجا يافتيد به قتل برسانيد، و آنها رااسير سازيد، و محاصره كنيد، و در هر كمينگاه، بر سر راه آنها بنشينيد. و هرگاه توبه كنند و نماز را برپا دارند و زكات را بپردازند آنها را رها سازيد، زيرا خداوندآمرزنده و مهربان است.«
)الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُواعَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ(398)).
»ماه حرام در برابر ماه حرام )اگر دشمنان، احترام آن را شكستند، و در آن باشما جنگيدند، شما نيز حق داريد مقابله به مثل كنيد( و تمام حرامها )قابل( قصاص است، و هركس بر شما تجاوز كرد، همانند آن بر او تعدّى كنيد و از خدا بپرهيزيدوبدانيد خدا با پرهيزكاران است.«
اين آيه دلالت مى كند بر اينكه اگر دشمن احترام ماه حرام را نگه نداردودر اين ماه با مسلمانان بجنگد، جنگ در آن ماه براى مسلمانان نيز جايزاست.«
5 - )يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِندَ اللَّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَلاَيَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا وَمَن يَرْتَدِدْ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الْدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأُولئِكَ أَصْحَابُ النَّارِهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ(399)).
»از تو درباره جنگ كردن در ماه حرام سؤال مى كنند. بگو: جنگ در آن )گناهى(بزرگ است ولى جلوگيرى از راه خدا و كفر ورزيدن نسبت به او و هتك احترام مسجدالحرام، و اخراج ساكنان آن، نزد خداوند مهمتر از آن است، و ايجاد فتنه حتّى از قتل بالاتر است، و مشركان پيوسته با شما مى جنگند، تا اگر بتوانند شما را ازآيين تان برگردانند ولى كسى كه از آيينش برگردد و در حال كفر بميرد تمام اعمال نيك او در دنيا و آخرت بر باد مى رود، و آنان اهل دوزخ اند و هميشه در آن خواهند بود.«
ممكن است از اين آيه استفاده كنيم كه جنگ در ماه حرام جايز است درصورتيكه كفّار آغازگر فتنه باشند و مردم را از رسيدن به مسجدالحرام بازدارند و اهالى آن را از خانه و سرزمين شان اخراج نمايند.
حديث شريف :
علاء بن فضيل از امام معصوم عليه السلام سؤال كرد كه آيا در مقابل مشركين،مسلمانان در ماه حرام، مى توانند آغاز به جنگ نمايند؟ امام فرمود:
»إذا كان المشركون يبتدؤونهم باستحلاله، ثمّ رأى المسلمون أنّهم يظهرون عليهم فيه، وذلك قول اللَّه عزّ وجلّ: )الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ(400)والروم في هذا بمنزلة المشركين لأنّهم لم يعرفوا للشهر الحرام حرمة ولا حقّاً، فهم يبدؤون بالقتال به، وكان المشركون يرون له حقّاً وحرمة فاستحلّوه فاستحلّ منهم،وأهل البغي يبتدؤون بالقتال«(401).
»اگر مشركين با شروع جنگ، حرمت ماه حرام را بشكنند و مسلمانان هم بدانندكه دراين ماه بر آنان غالب مى شوند )اشكال ندارد(، زيرا خداوند مى فرمايد: »ماه حرام در برابر ماه حرام و تمام حرامها قابل قصاص هستند و...« روميان دراين مورد به منزله مشركين هستند زيرا حرمت و حقّى براى ماه حرام قايل نيستند و در ماه حرام آغاز به جنگ مى كنند. البتّه مشركان براى ماه حرام حقّى و حرمتى قايل بودندولى آن را شكستند پس خداوند هم جنگ با آنان را در ماه حرام، حلال شمرد. و با اهل بغى و افراد متجاوز و سركش، مى توان آغازگر جنگ بود.«
تفصيل احكام :
1 - جايز نيست در ماههاى حرام جنگ با كسانى آغاز شود كه براى اين ماهها احترام قايل هستند )مانند مشركين قريش(. امّا آغاز جنگ باكسانيكه اعتقاد به حرمت اين ماهها نداشته اند، اشكال ندارد. و همچنين آغاز جنگ دفاعى بطور مطلق دراين ماهها جايز است.
2 - جنگ در حَرَم هم حرام گشته است مگر اينكه جنگ دفاعى باشد.