اقامت در شهر مكه

در روايات زيادى ، اقامت در شهر مكه را براى حجاج مكروه دانسته اند و چنانچه كسى بخواهد از شهر و كشور خودش هجرت نموده و در مكه سكونت كند، مكروه است . فلسفه و سرّ كراهت داشتن اقامت در مكه آنگونه كه از فرمايشات ائمه معصومين عليهم السّلام استفاده مى شود سه امر است :

1- چنانچه قبلاً ذكر كرديم ، عظمت و احترام شهر مكّه در حدّى است كه ثواب و پاداش اعمالى كه در آنجا انجام پذيرد، بيشتر از پاداش آنها در غير شهر مكه است . همينطور كيفر گناه و معصيت كسى كه در شهر مكه مرتكب شود، چندين برابر كيفر آن گناه در غير شهر مكه است . و علّت اينكه اقامت در شهر مكه مكروه دانسته شده اين است كه انسان وقتى در اين شهر اقامت كند، ممكن است مرتكب گناه و معصيت شود و حرمت شهر مكه را هتك نمايد.

((ابوالصحاح كنانى )) مى گويد: ((از امام صادق عليه السّلام پيرامون تفسير آيه مباركه :

(... وَمَنْ يَرِدُ فيه بِإ لْحادٍ نَذِقْهُ مِنْ عَذابٍ اءليم )[43] پرسيدم ؛ آن حضرت عليه السّلام فرمود: ((كُلُّ ظُلمُ بِهِ الرَّجُلُ نَفْسَهُ بِمَكَّة مِنْ سِرْقَةٍ اءَوْ ظُلْم اءَحَدٍ اءَوْ شَى ءٍ مِنَ الظُّلْمِ فَانّى اءراه اِلحاداً وَلِذلِكَ كانَ يَنهى اءنْ يَسْكُنَ الحَرَمَ))[44]

يعنى : ((هر ظلمى را كه مردى در مكه روا دارد، از قبيل دزدى ، يا ستم به كسى ، يا هر نوع ظلمى ، من آن را الحاد مى دانم و لذا نهى شده است از اينكه در حرم خدا سكونت كنند)).

2- شهر مكّه و خانه خدا از احترام ويژه اى برخوردار است . و چنانچه انسان در آنجا اقامت كند و سكنى گزيند، ممكن است با گذشت زمان ، نسبت به شهر مكّه و خانه خدا انس پيدا كرده و به آنها اهميّتى ندهد. در نتيجه باعث مى شود احترامى كه شايسته مكّه و خانه خدا هست مورد توجه او قرار نگيرد و در واقع به آنها احترامى كند. و به تعبير ديگر: اقامت در شهر مكّه موجب مى شود انسان نسبت به مكه و خانه خدا سنگدل و بى عاطفه شود.

امام صادق عليه السّلام فرموده است :

((اِذا قَضى اَحَدُكُمْ نُسُكَهُ فَلْيَرْكَبُ راحِلَتَهُ وَلْيَلْحَقُ بِاءَهْلِهِ فِاِنَّ المَقامَ بِمَكَّة يَسقِى القَلْبَ))[45]

يعنى : ((هرگاه يكى از شما مناسك حج را انجام داد، سوار بر راحله اش شود و به خانواده اش ملحق گردد؛ زيرا اقامت در مكه ، قلب را بى عاطفه مى كند)).

3- اقامت در شهر مكه باعث بى رغبتى به زيارت خانه خدا و دورى از مكه ، موجب شوق بسيار به زيارت بيت اللّه الحرام مى شود، لذا اقامت در شهر مكه مكروه است .

امام صادق عليه السّلام فرموده است :

(اِذا فَرَغْتَ مِنْ نُسُلِكَ فَارْجَعْ فَاِنّهُ اءَشْوَقَ لَكَ إ لى الرُّجُوعِ).[46]

يعنى : ((هرگاه از انجام مناسك حج فارغ شدى ، برگرد؛ زيرا اين امر تو را به برگشتن (به سوى خانه خدا) تشويق مى كند)).

اينجا ممكن است كسى بگويد: مكروه بودن اقامت در مكه با عظمت و شوكت آن منافات دارد؛ زيرا چگونه ممكن است مكانى داراى عظمت و نورانيت باشد ولى ايستادن در آن مكان كراهت داشته باشد؟ به دست آوردن و استفاده كردن از عظمت و معنويت چنين مكانى ، متوقف بر بودن و ايستادن در آن مكان است .

در پاسخ مى گوييم : مكروه بودن اقامت در مكانى ، دو حيثيت دارد:

1- گاهى بودن در يك مكان و انجام عبادتى در آنجا از آن جهت مكروه است كه آن مكان گنجايش و قابليت پذيرش آن عبادت را ندارد و در واقع آن مكان ، يك مكان پستى است كه با عظمت عبادت ، سازگار نيست ؛ مانند خواندن نماز در حمام .

2- اما گاهى مكان عبادت فى نفسه بسيار باعظمت است و عبادت در آن مكان نيز بسيار مهم است ، ولى كسانى كه در آن مكان هستند، ضعيف مى باشند و نمى توانند حق آن مكان را آنچنانكه شايسته اش هست رعايت كنند، پس علّت كراهت ، امامت در مكّه ، عظمت احترام مكه و ضعف افراد در رعايت حق آن است .