بىترديد كعبه اوّلين خانه و قبله مردمان و مايه بركت و هدايت جهانيان و پناهگاه واردان و نشانهاى از ابراهيم خليلالرّحمن(عليه السلام) است. مردمان به دعوت عام ابراهيم(عليه السلام) به اشتياق چون پرندگانى كه به آشيانه خويش برمىگردند براى ابراز فروتنى در مقابل عظمت و بزرگى خداوند و گواهى به عزّت او در جايگاه پيامبران به گونه فرشتگان عرش بر دورش طواف مىكنند. خداوند سبحان آن خانه را عَلَم اسلام و حجّ آن را واجب و احترامش را لازم دانست(1). كعبه وسيله قوام و قيام مردم است(2) و مظهر وحدت و مشهد منفعت و وعدهگاه اخلاص و دورى از مظاهر دنيوى و توكّل بر خداوند است; امامصادق(عليه السلام)فرمودهاند: «خداوند در تشريع فريضه حجّ مردم را به چيزى امر كرد كه علاوه بر تعبّد و اطاعت دينى مشتمل بر مصالح و منافع دنيوى نيز هست.»(3) پس بر آنان كه توانايى دارند واجب است خالصانه متوجّه ذات حق گردند و آن چنانكه خداوند فرموده است حجّ و عمره را بجا آورند كه انجام دادن آن بركت و ترك آن هلاكت و تباهى همگان است.
(مسأله 2163) «حجّ» زيارت كردن خانه خداوند متعال و انجام دادن اعمالى است كه دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر هر كسى كه اين شرايط را دارا باشد، يك مرتبه واجب مىشود: اوّل: آن كه بالغ باشد.دوم: آن كه عاقل و آزاد باشد.سوم: به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود كار حرامى را كه اهميّت آن در شرع مقدّس از حجّ بيشتر است انجام دهد، يا عمل واجبى را كه از حجّ مهمتر است ترك نمايد.چهارم: آن كه مستطيع باشد; يعنى [1 ـ آل عمران (3):96 و
97 ـ نهج البلاغه، خطبه 1.
2 ـ مائده (5):97.
3 ـ وسائل الشيعة، كتاب الحجّ، باب اوّل از ابواب «وجوب الحجّ و شرايطه»، حديث18.]