ابوالفضل مير محمدى
لطفا از ابتداى آشنايى خودتان با آيت الله روحانى بفرماييد.
من باور نداشتم كه روزى بنشينم براى ايشان شرح حال بگويم. مطالب زيادى از حافظه ام رفته است و مقدار كمى كه به خاطر دارم عرض مى كنم.
من در حدود سال 1328 در درس آيت الله داماد ايشان را ملاقات كردم. همان جا من يك نبوغى از ايشان احساس كردم. لذا، ما كم كم با ايشان آشنا شديم تا جايى كه جلسات درسى و مباحثه تشكيل داديم تا جلسات صميمى كه شب و روز در مباحثات و سفرها تا چند روز قبل از وفات ايشان با هم داشتيم.
نبوغ علمى و فضايل اخلاقى ايشان بود كه ما را جذب خود مى كرد.
مرحوم آيت الله روحانى فقيه بود، فقه را خوب مى دانست و اندوخته هايى داشت كه گاهى در درس ها مطرح مى كرد. در تحقيقات فقهى اش، علاوه بر منابع شيعى به منابع اهل سنت هم مراجعه مى كرد، حافظه اش بسيار قوى بود، خيلى دقت و تحقيق مى كرد. تا آخرين روزهاى عمر، تحقيقات فقهى اش را رها نكرد و تمام مباحثاتش ادامه داشت. ايشان فردى جامع بود؛ در علم كلام و ملل و نحل صاحب نظر و متخصص بود. در بسيارى از جلسات متكلم وحده بود، بسيار شيرين بحث مى كرد. بر اساس همين تخصص ها، در كشورهاى خارجى (در سمينارها) شركت مى كرد. در تركيه مباحث خوبى با علماى اهل سنت داشت.
صفت بارز ايشان، كمك به تأليفات ديگران بود؛ افراد، كتاب هايى مى نوشتند و ايشان آنها را ملاحظه و نظرهاى خودش را اعلام مى كرد. در زمينه تفسير و فقه انظار علمى قابل توجهى داشت. در علوم قرآنى تخصص كافى داشت و ممتاز بود. در جلسه تفسير سرآمد بود و مطالب و اندوخته هاى فراوانى داشت.
انظار تفسيرى اش را در حاشيه تفسير جوامع الجامع مرقوم مى داشت. مباحثه تفسير ما با ايشان از حدود پنجاه سال قبل شروع شده است. در اين سال ها، هر هفته پنج شنبه و جمعه مباحثه داشتيم و به جز تابستان، جلسه برقرار بود و بيشتر اوقات در جلسه حاضر مى شد. البته حضورش در جلسه تفسير بيشتر از مباحثه فقه و اصول بود و قصد قربت و اخلاص بيشترى نسبت به تفسير داشت. البته جلسات تفسير، شب هاى ماه مبارك رمضان همه شب برقرار بود.
مرحوم آيت الله روحانى در تفسير مطالعات پيگيرى داشت؛ مثلا در تفسير امثال قرآن، مى گفت: مراد از امثال، احكام است و در تفسير هفت آسمان مى گفت: آسمان ها در عرض هم هستند و بالاى يكديگر نيستند. متأسفانه جلسات ما مكتوب نمى شد و اگر اين مباحث نوشته مى شد مطالب بسيار ارزنده اى بر جاى مى ماند. من در تفسير جزء سى ام كه خودم نوشته ام استفاده هاى تفسيرى فراوانى از ايشان كرده ام.
جلسات ايشان خستگى را برطرف مى كرد؛ گاهى با بيانى شيرين مطالب جالبى را مطرح مى ساخت.
راجع به تعهد ايشان نسبت به نظام بايد عرض كنم: من هيچ گاه از ايشان انتقاد نشنيدم، اگر انتقادى هم داشت با مسؤولان مطرح مى كرد و مطلقا حاضر به تضعيف نظام نبود.
ايشان واقعا اخلاقى بود؛ رسيدگى به مردم نيازمند، صله ارحام، برگزارى مجالس روضه كه به هيچ وجه تعطيل نمى شد، از خصوصيات ايشان بود.
خيلى مبادى آداب بود؛ زيارت اهل قبور زياد مى رفت و مى گفت: من مرده هاى متوقّع زياد دارم. مسافرت زياد مى رفت، نشاط خوبى داشت. در رفع نياز مستحقان بسيار تلاش مى كرد به طورى كه ما مطلع نمى شديم.
آيت الله جوادى آملى مى فرمودند: من شب پنج شنبه خواب ديدم كه در همسايگى مان خيلى شلوغ شده است. پنجره را باز كردم، ديدم محوطه اى وسيع است و مردم جمع شده اند و «ياحسين» مى كشند و ابراز ناراحتى مى كنند. از خواب كه بيدار شدم، براى خودم تعبير كردم كه يكى از علماى بزرگ از دنيا خواهد رفت و اين قضيه مربوط به وفات علماست. صبح پنج شنبه در ماشين بودم كه محافظين خبر دادند آيت الله حاج سيد مهدى روحانى از دنيا رفته است.