مهيب را در « تاريخ المدينه » خود ثبت كرده و ديگران ؛ از جمله ابن كثير در « البداية والنهايه » ضمن حوادث آن سال ، مطالب وي را نقل كرده است .
خبر حريق دوم در برخي از مآخذ آمده است . اما به يُمن تلاش يكي از عالمان ايراني ، كه آن زمان در مصر بوده و سپس به مدينه رفته ، گزارش دقيقي از حادثه مزبور و نيز بازسازي حرم در دست داريم . وي فضل الله بن روزبهان خنجي اصفهاني ( م927 ) است كه از شخصيتهاي فكري برجسته دو دهه آخر قرن نهم و سه دهه نخست قرن دهم هجري است . وي در زندگي همواره درگير تلاش هاي فكري و سياسي سختي بود . او سالها در مصر ، آذربايجان و چند سالي در اصفهان و هفده سال آخر حياتش را در ماوراءالنهر گذرانيده است . از وي آثاري برجاي مانده كه مهمترينش « عالم آراي اميني » ، « مهمان نامه بخارا » ، « وسيلة الخادم الي المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم » ، « سلوك الملوك » و جز آنهاست . وي در شمار اهل سنت و جماعت بوده و علي رغم تعصب ديني اش ـ كه بخش عمده آن در ضديت با صفويان ، بويژه شاه اسماعيل بوده ـ علاقه به خاندان عصمت و طهارت داشته است . به همين دليل نيز كتابي در شرح حال چهارده معصوم نگاشته كه ما آن را چاپ كرده و شرح حال او را در مقدمه آن آورده ايم . ( 1 )
زماني كه در مسجد نبوي آتش سوزي شد ، فضل الله در مصر بوده است . او خود مي گويد :
در آن زمان سلطان « الملك الأشرف ابو نصر قايتباي » بر ديار مصر حكومت مي كرد . من نيز در شهر قاهره در محله باب النصر ، در نزديكي مسجدي كه به نام « امير بردي بيك » شهرت داشت ، در خانه « مولانا ملك التجار بالبلادالمصرية و الديارالشامية و الحجازية الخواجا شمس الدين محمد بن الزمن الشامي ، صاحب الخيرات الكثيرة » زندگي مي كردم .
مردم مدينه پس از وقوع حريق ، از حاكم مصر ، الملك الاشرف درخواست كمك كردند و او نيز همين خواجه شمس الدين را براي بازسازي مسجد و حرم نبوي به مدينه فرستاد . او خواجه نيز فضل الله را به همراه خود برده و آنها در ربيع الآخر سال 887 ؛ يعني شش ماه پس از وقوع آتش سوزي به مدينه رسيدند .
فضل الله ، مجموع رخدادهاي مربوط به وقوع آتش سوزي را از زبان عالمان مدينه گردآوري و تحرير كرده ، پس از آن ، از وقايعي كه از زمان حركت از مصر آغاز شده تا انتهاي
1 ـ وسيلة الخادم الي المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم ، قم ، كتابخانه آية الله مرعشي ، 1372 ش .