نخستين سؤال در باره آنچه در اين فصل به عنوان حجابهاى دانش و حكمت مطرح شد ، اين است كه قلمرو مانعيت اين موانع تا كجاست ؟ آيا همه اين امور مانع انواع شناختهاى حسّى ، عقلى و قلبى است يا مانعيت آنها مرز خاصى دارد ؟ براى پاسخ به اين سؤال بايد موانع مذكور در اين فصل را به چند دسته تقسيم كرد :
دسته اوّل : موانع و آفات علوم رسمى؛ مانند : كم رويى ، بد فهمى و تن آسايى 1 . اين دسته از موانع كه از موانع شناختهاى عقلى به شمار مىرود ، كمترين احاديث اين فصل را به خود اختصاص داده است .
دسته دوم : موانعى كه مانعيّت آنها شامل شناختهاى عقلى و قلبى است؛ مثل عُجب ، غرور ، تعصب ، استبداد ، غضب ، پرخورى و شرب خمر 2 . اين موانع ، انديشه را از تشخيص درست حقايق عقلى و قلب را از بركات الهامها وارشادهاى غيبى الهى محروم مىسازد .
1 - بنگريد به : ح 712 ، 708 و 710 . 2 - بنگريد به بخش چهارم: موانع شناخت: ابواب : 1 / 12 ، 1 / 13 ، 1 / 15 ، 1 / 17 ، 1 / 18 ، 1 / 20 ، 1/21.