مطالعه در آيات و رواياتى كه به منظور تصوير نظام مندى جهان بيان گرديده، مفاهيم و عباراتى كه در آن ها مورد استفاده قرار گرفته و توقعات و انتظاراتى كه از مخاطبان در آن ها اظهار شده، نشانگر اين واقعيت است كه از نظر متون دينى نتيجه ى اين ره يافت چيزى جز يقين مطابق با واقع نيست. بنابراين نظريه ى جدلى بودن آن ها قابل دفاع و تعميم بر همه ى آنچه كه در متون اسلامى در اعصار مختلف در اين باره آمده است، نمى باشد. هم چنان كه علمى بودن، به اين معنى كه منتهى به مبناى عقلى و قطعى نشود، نيز برخلاف مفاد متون مذكور است. نظريه ى كاركرد اخلاقى و تذكرى اين آيات نيز منافاتى با برهانى بودن اين ره يافت ندارد و مى تواند نتيجه ى برهان فلسفى باشد و دقت در عبارات صاحبان اين نظريه نيز گوياى اين حقيقت است كه آن ها در مقام نفى امكان جمع بين اين دو نظريه نبوده اند.(258) بنابراين به نظر مى رسد كه تئورى برهانى بودن اين ره يافت قابل دفاع و منطبق بر متون دينى است.
آدم (ع) 185
آلستون 100، 103
ابوالوليد، محمد بن احمد، ابن رشد 48
بوعلى، حسين بن عبدالله، ابن سينا 25، 132، 133
اپيكورس 22
ارسطو 21، 22، 25، 79،97، 135، 136،
137، 154
استوارت ميل، جان 115
اسكات، جان 24، 25
ابوالحسن، على بن اسماعيل، اشعرى 45، 46
افلاطون 20، 21، 23
آكوئيناس، توماس 25، 27
آگوستين 23، 24
امام باقر (ع) 178، 186
امام رضا (ع) 197
امام صادق (ع) 179، 180، 183، 184، 185، 187،
188، 189، 190، 192، 195
امام على (ع) 177، 178، 182، 188، 196
ايجى، عضدالدين 51، 52
باتلر، جوزف 31، 32
باربور، ايان 41، 42
بارتينگ 41
ابوبكر، محمد بن طيب، باقلانى 46
بويل، رابرت 28، 29
پيلى، ويليام 36، 37، 38، 105، 106، 116
تفتازانى، سعدالدين 52
تننت، اف. آر 40، 100، 101، 102، 115، 139
جان 41
جوادى آملى، عبدالله 54
داروين، چالز رابرت 36، 37، 38، 39، 41، 149، 150،
151
دونويى، لكنت 40، 41
ديمورژ 20
رازى، سديدالدين محمود حمصى 50
راسل 132، 133
رسول الله (ص) 196، 199
رى، جان 29، 30
ريماروس 35
ژيلسون، اتين 25
سبحانى، جعفر 54
سروش، عبدالكريم 54
سعدى 131
سقراط 19، 20
شهرستانى 45
صدر، محمدباقر 143، 144، 145، 154
طباطبايى، علامه، سيدمحمدحسين 172، 174
عيسى 180، 181
ابوحامد، محمد بن احمد، غزالى 47
فخر رازى 49، 50
فورد، كى 40
فون ميزز 139
كانت، ايمانوئل 23، 33، 34، 35، 36، 37، 38، 109،
110
كلئانتس 98، 114، 115، 116
كمبرلن 133
ابويوسف، يعقوب بن اسحاق، كندى 45
گاليله 28
لاپلاس 139
لاك، جان 28
لاهيجى، عبدالرزاق 53
لايب نيتس 31، 32
مطهرى، مرتضى 54، 69، 86، 93، 97، 102، 117، 131، 132، 159
مفضّل 179، 180، 183، 184، 185، 187،
188، 189، 190، 191، 192، 193
ملكيان، مصطفى 54
موريسن، كرسى 40، 41
موسى 180، 181
ناپلئون 132، 133
نيوتون، اسحاق 29، 30
واتر، بريچ 36، 37، 38
هيك، جان 172
هيوم، ديويد 23، 33، 34، 36، 37، 38، 98، 110، 114، 117، 127، 128، 148، 150