مشهور است كه مخترع شراب ، شيطان رجيم بود ؛ او با اختراع اين ماده فساد كه اهل دل آن را ام الخبائث ناميدهاند ، به عقل و قلب و روح و ايمان و عمل و ادب و تربيت انسان حمله برد و در اين حمله ناجوانمردانه هم در طول تاريخ موفق بود ؛ زيرا آنان كه به اين ماده فساد آلوده شدند ، قواى عاقله را از دست دادند و در نتيجه تبديل به حيوانى بىفكر شدند و چون از انديشه در عواقب امور بازماندند ، از اثر بىفكرى به انواع گناهان و معاصى آلوده شدند و در آلودگى به معاصى ، حركت الهى قلب و روح را از دست داده خود را به هلاكت ابدى دچار كردند !
امتياز انسان بر ساير موجودات عالم به عقل اوست ، چون عقل را از دست بدهد ، از تمام موجودات بىارزشتر و پستتر مىگردد .
عقل ، حوزه جاذبه تكاليف و مسؤوليتهاى الهى و انسانى است ، وقتى جاذبه اين حوزه نورانى از دست برود ، خود به خود ظرف وجود و صفحه حيات از تابش نور پر فروغ تكليف و مسؤوليت محروم مىگردد .
كسى كه از نور عقل و تفكر بهرهمند است ، جز به سوى خير دنيا و آخرت حركتى ندارد ؛ عقل محبوبترين خلق خداست و عاقل كه عقلش را به كار گيرد محبوبترين بنده الهى است .
در «آثار طبسى » آمده :
بدان كه تفكر ، سير انسانى است از مبادى به مقاصد و نظر را همين معنا گفتهاند .
و هيچ كس از مرتبه نقصان به مرتبه كمال نتواند رسيد الا به سيرى و به اين سبب اول واجبات تفكر و نظر است .