مورد مؤ اخذه قرار مى دادند. همچنين او را حتى از حقوقى كـه مـجـرمـان عـادى بـرخـوردار بـودنـد مـحـروم مى كردند.^(271) پس از انقلاب فرانسه ديـدگـاه قـوانـين عرفى نسبت به جرم سياسى تغيير كرد و پس از آن كه انقلاب هاى زيادى در كـشـورهـاى اروپـايى رخ داد و در نظام هاى سياسى دگرگونى هاى متعددى پيدا شد، به مجرم سـيـاسـى به ديد دلسوزى و مهربانى نگريسته شد و براى جرايم سياسى مجازات هايى كه در مجموع سبك تر از مجازات هاى عادى است وضع شد.
شـارحـان قـوانـيـن دربـاره مـشـخـصـه اى كه جرم عادى و سياسى را از يكديگر متمايز مى سازد اخـتـلاف نـظـر دارند، در ادامه ، به برخى از اين ضوابط و نقد و بررسى آنها خواهيم پرداخت .^(272) همچنين رابطه بين جرم سياسى ، و جرم بغى ـ كه به نظر بعضى از حقوقدانان اسلامى ، جرم سـيـاسـى در اسلام ، با عنوان جرم بغى از آن تعبير شده و سابقه 14 قرنه دارد ـ بيان خواهد شد.
قـبـل از آن كـه بـه رابـطـه جـرم بـغـى و ((جـرم سـيـاسـى )) كـه امـروزه در مـحـافـل قـانـونـى كـشـور مورد توجه قرار گرفته بپردازيم ، لازم است در مورد كلماتى مانند ((جرم )) ((سياست )) و ((جرم سياسى )) توضيحى هر چند مختصر ارائه دهيم .
جـرم از ديـدگـاه شـريـعـت اسلامى ، عبارت است از محظور (بهتر است بگوئيم گناه )شرعى كه خداوند به وسيله كيفر حد يا تعزير از آن منع كرده است .
((گناه )) (محظور شرعى )، يا از طريق انجام عملى كه از آن نهى شده تحقّق مى پذيرد و يا از طـريـق تـرك عـملى كه به انجام آن امر شده است . وصف محظور به صفت ((شرعى )) اشاره به اين نكته است كه جرم بايد از طرف شارع معيّن شود.
بنابراين ، جرم انجامِ حرام يا ترك واجبى است كه داراى مجازات باشد. به عبارت بهتر، جرم ، فـعـل يـا تـرك فـعـلى اسـت كـه شـريـعـت آن را تـرسـيـم و بـراى آن مـجـازات تـعـيـن كرده است .^(273)
تـعـريـف جرم آن گونه كه مورد پذيرش اكثر حقوقدانان بوده و در قواينن جزايى آمده است به شرح زير است :
جرم عبارت است از عملى كه قانون آن را ممنوع كرده يا ترك فعلى كه قانون آن را لازم دانـسـتـه اسـت و بـر آن رفـتـار، كـيـفـرى بـه عـنوان ضمانت اجراى آن تعيين كرده است .^(274) هـمـانـطـور كـه مـلاحـظـه نـمـوديـد، تـعـريـف جـرم در شـريـعـت اسـلام بـا قوانين عرفى توافق كامل دارد. تنها اختلاف در منشاء قانون است : در اسلام منشاء قانون شريعت و شارع است در حقوق عرفى منشاء قانون ضوابط قانونى كشور است .
سياست در لغت به معنى قيام كردن به آنچه كه مصلحت آن چيز است .^(275) تعريف شده و در اصطلاح تعاريف متعددى براى آن ارائه گرديده است . يكى از محققان ، سياست را اين گونه تعريف مى كند:
((سـيـاسـت به هر گونه افعال و فعّاليّت هايى اطلاق مى شود كه انسان به واسطه آن ، به اصلاح نزديك مى شود و از تباهى و فساد دور مى گردد)).^(276) و در تـعـريـفـى ديـگـر، سـيـاسـت ((تـدبـيـر و اداره كـردنـى كـه از نـاحـيـه حـكـومـت نـاشـى شود)).^(277) معنى گرديده است .
در تـعـريـف جـرم سـيـاسـى گـرايـش هاى مختلفى وجود دارد؛ به عقيده گروهى ، در تعريف جرم سياسى هدف و انگيزه مجرم بايد ملاك و معيار باشد يعنى ؛ اگر هدف و انگيزه سياسى باشند، جرم سياسى است . پروفسور بلانش در تعريف جرم سياسى مى گويد:
((جرايمى را بايد سياسى شناخت كه انگيزه و هدف آنها سياسى است )).^(278) به عقيده گروه ديگر، ملاكِ جرم سياسى ، طبيعت حق مورد تجاوز است ؛ يعنى اگر اقدام مجرمانه به دولت و