امام خمينى قدس سره مى فرمايد: *((*شخص تائب ، پس از توبه نيز آن صفاى باطنى برايش باقى نمى ماند، چنان كه صفحه كاغذى را اگرسياه كنند و باز بخواهند جلا دهند البته به حال جلاى اولى بر نمى گردد يا ظرف شكسته اى را اگر اصلاح كنند باز به حالت اولى مشكل است عود كند. بسيار فرق است بين دوستى كه در تمام عمر، با صفا و خلوص با انسان رفتار كند با دوستى كه خيانت كند و پس از آن عذر تقصير طلب نمايد*))*.
بنابراين ، انسان بايد حتى الامكان گناه نكند و اگر خداى نخواسته گناه كرد هر چه زودتر در صدد توبه و علاج برآيد. و بهار توبه ايام جوانى است كه بار گناهان كم است . انسان در پيرى حرص و طمع او بيشتر است .
برفرض كه انسان بتواند در ايام پيرى توبه كند از كجا به پيرى برسد و اجل به او مهلت دهد. كمياب بودن پيران دليل بر اين است كه مرگ به جوانان نزديك تر است . انسان در يك شهر پنجاه هزار نفرى ، پنجاه نفر پير هشتاد ساله نمى بيند.(788)
يكى از اهداف مهم تربيت نفس پيدا كردن صفت تواضع در برابر خداوند و بندگان اوست . تواضع و انقياد در برابر احكام و دستورات الهى و نيز فروتنى در برابر بندگان حق از طهارت نفس و تزكيه روح انسان حكايت دارد.
واژه *((*تواضع *))* كه به معناى فروتنى است ، در قرآن كريم ذكر نشده ولكن تعبيرهاى مختلفى كه مفهوم تواضع و فروتنى را در بر دارد مطرح شده است . مانند *((*خبت *))* *((*خفض جناح *))* *((*لين *))* *((*ذلّة *))* *((*هون *))* آيات ذيل شاهد بر اين مطلب است :
1 . انّ الذين امنوا وعملوا الصالحات واخبتوا الى ربهم اولئك اصحاب الجنة (789)
2 . و بشرّ المخبتين (790)
3 . و اخفض جناحك للمؤمنين (791)
4 . فبما رحمة من اللّه لنت لهم (792)
5 . اذلة على المؤمنين اعزّة على الكافرين (793)
6 . عبادالرحمن الذين يمشون على الارض هونا(794)
انّ الذين امنوا و عملوا الصالحات واخبتوا الى ربّهم اولئك اصحاب الجنة (795)
و اخفض جناحك للمؤمنين (796) اذلّة على المؤمنين (797)
ولاتطرد الذين يدعون ربّهم بالغداة والعشىّ (798)
و اخفض لهما جناح الذّل من الرحمة (799)
قال له موسى هل اتبعك على ان تعلّمن ممّا علّمت رشدا(800)
فبما رحمة من الله لنت لهم (801)
و لا تمش فى الارض مرحا(802)
فقولا له قولا ليّنا(803)
قال الصادق عليه السلام : انّ من التواضع ان يجلس الرجل دون شرفه (804)
عباد الرّحمن الذين يمشون على الارض هونا (805) چرا بايد انسان متواضع باشد؟ پاسخ : به دلايل ذيل :
1- چون انسان از خاك خلق شده است : و اللّه خلقكم من تراب (806)