حضرت فرمود: به خدا سوگند، دروغ مي‏گويند. حق تعالي او را رضا ناميد؛ چون خدا در آسمان و رسول خدا و امامان معصوم عليهم‏السلام در زمين وي را پسنديدند.

پرسيدم: پس چرا وي رضا ناميده شد؟

فرمود: چون، افزون بر دوستان، مخالفان نيز او را پسنديدند و از وي خشنود بودند. اتفاق دوست و دشمن در رضايت به وي اختصاص دارد.9

* * *

شخصيت والاي امام رضا عليه‏السلام

امام رضا عليه‏السلام پايه‏ي دين و چشمه‏ي زلال معرفت بود. بعد از شهادت پدر بزرگوارش، امامت را به عهده گرفت و در جهت بارور ساختن فرهنگ غني اسلام كوشيد. شخصيت وي از دو جهت شخصي و اجتماعي قابل بررسي مي‏نمايد.

1 ـ عصمت

شيعيان امامان را معصوم و از هر نوع خطا و اشتباه پيراسته مي‏شمارند. بر اين اساس، امام رضا عليه‏السلام معصوم است. پيامبر اكرم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله در رويايي صادق به امام كاظم عليه‏السلام فرمود: او [امام] كسي است كه با نور خدا مي‏بيند، با فهم خود مي‏شنود و بر اساس حكمت خود سخن مي‏گويد. اشتباه نمي‏كند و در راه دانش گام برمي‏دارد نه ناداني.

آن گاه دست امام رضا عليه‏السلام را گرفت و فرمود: او همين است.

امام كاظم عليه‏السلام بعد از نقل اين خواب به يزيد بن سليط فرمود: امسال مرا دستگير مي‏كنند و امامت با فرزندم علي عليه‏السلام است كه همنام علي بن ابي طالب و علي بن حسين به شمار مي‏آيد. خداوند به او فهم، خويشتن داري، ياري دين و محنت علي اول و بردباري در برابر ناگواري‏ها و استقامت علي دوم بخشيده است.11.

* * *

* * *

2 ـ دانش

امام عليه‏السلام دانش و معرفت را از پدرانش و جدش رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله به ارث برد. امام كاظم عليه‏السلام به فرزندانش مي‏فرمود: اين برادرتان [علي بن موسي[ عالم آل محمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله است. مسائل دين خود را از وي بپرسيد و آنچه به شما مي‏گويد نگهداريد؛ زيرا من بارها از پدرم جعفر بن محمد شنيدم كه فرمود: عالم آل محمد ـ كه همنام امير مؤمنان عليه‏السلام علي است ـ در صلب تو است؛ كاش او را مي‏ديدم.

ابراهيم بن عباس صولي مي‏گويد: نديدم از امام رضا عليه‏السلام پرسش شود و او پاسخش را نداند. به آنچه تا زمانش بر روزگار گذشته، از وي داناتر نديده‏ام. مأمون از هر چيزي مي‏پرسيد و امام را مي‏آزمود. امام پاسخ مي‏داد و همه‏ي پاسخ‏هايش به قرآن مستند بود.14

مأمون به فرزند ابي ضحاك ـ كه از ميزان دانش امام شگفت زده شده بود ـ گفت: آري پسر ابي ضحاك، اين بهترين و داناترين و عابدترين مردم روي زمين است.

او همچنين به محمد بن جعفر گفت: اين پسر برادرت از آن دسته اهل بيت است كه رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله درباره‏ي آن‏ها فرمود:

«الا انّ ابرارَ عترتي و اطائبَ اُزومَتي اُحْلَمُ الناسِ صِغارا اعلمُهُم كبارا لا تعلموهم فانهم اعلم منكم ولا يخرجونكم من باب هُدي ولا يدخلونكم من باب ضلال.15»

آگاه باشيد، نيكان خاندانم و پاكيزگان نسلم در كودكي از همه شكيباتر و در بزرگي از همه داناترند. به آن‏ها علم مياموزيد؛ زيرا آن‏ها از شما داناترند. آنان شما را از راه هدايت بيرون نمي‏برند و در وادي گمراهي نمي‏افكنند.