امـروز نـقـش جنگ افزار در معادلات و دگرگونيهاى جهانى, بيش از گذشته اسـت و بـا ابـزار جـنگى رايج در زمان پيامبر و امامان درخور مقايسه نـيست. دگرگونيهاى گسترده پيامدهاى ويرانگر سلاحهاى امروزى, گزاره ها و مسأل جديدى را به ميان آورده كه در گذشته مطرح نبوده است.

پـرسـش ديـگر كه سلاح چيست و آيا سلاح منحصر به ابزارى است كه به گونه مـسـتـقـيـم بـراى مبارزه به كار مى رود يا خير؟ اگر تا ديروز ابزار نـظامى در شمشير و سپر و زره و ...خلاصه مى شد, امروزه براى از پا در آوردن دشـمن از اهرمهاى گوناگون, از جمله:اقتصادى, مثل نفت, گندم, و دارو و آب و ...نـيز استفاده نظامى مى شود و كاربرد محاصره اقتصادى, كـم تـر از سـلاح نـظامى نيست. آيا عنوان سلاح در روايات اين موارد را نيز در بر مى گيرد يا خير؟

بـه عـنوان مثال آيا فروش نفت به اسرأيل از مصاديق فروش اسلحه است؟ كـه بايد در جاى خود مورد بحث قرار بگيرد. حال آنچه در اين جا, مورد بحث است اين كه اسلام, درباره فروش اسلحه چه نظرى دارد.

آيا معيارهاى كلى درباره تجارت با غير مسلمانان,جنگ افزار را نيز در برمى گيرد يا خير؟

اگـر از فروش سلاح به دشمنان دين باز داشته شده, دشمنان دين چه كسانى هستند؟

امـام خـمينى, بينشى نو و برداشتهاى مفيدى از روايتهاى وارده در اين مـوضـوع دارد.ايشان, با ديدى فراگير و همه سويه مساله را بررسى كرده و بـاتـوجـه بـه روح و مذاق شريعت و نيازهاى زمان و مكان و اختيارات حـاكـم اسـلامـى در مـساله, به استنباط حكم پرداخته است. فتوا و شيوه اجـتـهادى امام در اين موضوع, در ديگر مسأل نيز در خور استفاده است و ارأه آن براى پويندگان فقه دور از فايده نيست.

دشمنان دين

كـافـران و كـسانى كه اسلام را قبول ندارند, در اصطلاح فقهإ دشمن دينشـمـرده شـده انـد. بيش تر فقهإ, خوارج و نواصب و غلات را در رديف و كـنار كفار قرار داده اند. و بغاه (سركشان عليه نظام مشروع اسلامى) و راهزنان نيز دشمن دين شمرده شده اند.10

ديدگاه فقيهان در اين مقوله به هشت ديدگاه مى رسد كه مشهورترين آنها سه ديدگاه زير است:

1. مـشـروع نـبـودن فـروش ابزار نظامى به دشمنان دين:

فقيهان بسيارى بـرايـن نـظـرنـد و مساله را به گونه مطلق در رديف تجارتهاى نامشروع شمرده اند.

شيخ مفيد:

( و بـيـع الـسـلاح لاعـدإالـديـن حـرام و عـمـلـه لمعونتهم على قتال المسلمين.)11

فـروش جنگ افزار و ساختن آن براى دشمنان دين حرام است, چون آن را در راه جنگ با مسلمانان به كار مى گيرند.

شيخ طوسى در نهايه:

... و بيع السلاح لسأر الكفار و اعدإ الدين حرام و كذلك عمله لهم و التكسب بذلك و معونته على قتال المسلمين واخذ الاجره على ذلك حرام.12 ... فـروش سـلاح بـه ديـگر كفار و دشمنان دين و نيز ساختن ابزار جنگى بـراى آنان , حرام است و نيز گذران زندگى از اين راه كمك به آنان در جنگ با مسلمانان و مزد گرفتن براى اين كار, نامشروع است.