تحلیل و بررسی سکولاریسم

1. تاريخ فلسفه سياسي؛ بهاءالدين پاسارگاد، ج 1، ص 360 و همانگونه كه خواهيم ديد عبارت ارسطو چنين است: «طبيعت انسان را به وسيله غرايز آنها به اجتماع سياسي مي‏كشاند. كتاب سياست، تأليف ارسطو، مترجم از يوناني به فرانسه بارتلمي سنت هيلر و از فرانسه به عربي احمد لطفي سيّد، ك 1 ب 1 اف 13.

2. سياست؛ ارسطو؛ كتاب چهارم؛ ب 1، فصل 3، صص 237 ـ 239.

3. همان، ص 96.

4. در اينجا تعبير ارسطو «خدايان» است و با تتبّع لازم در امثال اين موارد، معلوم مي‏شود كه منظور ارسطو و امثال او از «خدايان» موجوداتي هستند كه جنبه قداست الهي دارند، مانند فرشتگان، انبيا و حتّي حكماي راستين. ژان ژاك روسو نيز در كتاب قرارداد اجتماعي، ص 81 همين تعبير را به كار مي‏برد و مي‏گويد: «... بنابر آنچه گفته شد، تنها خدايان مي‏توانند چنان كه شايد و بايد براي مردم قانون بياورند».

5. اخلاق نيكو ماخوس، ك 1، ب 7، 204.

6. فرهنگ انگليسي ـ فارسي؛ عبّاس آريانپور كاشاني؛ ج 5، ص 5723.

7. دائرة‏المعارف بريتانيكا، ج 4، ص 590 كليسا و حكومت Church and state ترجمه اين بخش توسط دكتر عبدالرحيم گواهي انجام شده است.

8. تاريخ فلسفه سياسي؛ بهاءالدين پاسارگاد؛ ج 1، صص 360 ـ 361.

9. اين دو تمدن عبارتند از: تمدّن اسلام و تمدّن بيزانس.

10. انعام / 162.

11. قرار داد اجتماعي، ژان ژاك روسو، ترجمه آقاي غلامحسين زيرك زاده، ص 195.

12. همان، ص 86.

13. حقوق اسلام، تأليف مجيد خدوري و هربرت ج. ليسبني، مقدّمه از روبرت هوگوت جاكسون، صص الف، ب، ج.

14. حقوق در اسلام؛ مجيد خدوري و هربرت ج. ليبسني، مقدمه روبرت هوگوت جاكسون.

15. همان.

16. همان

17. همان، مقدّمه، ص ه··.

18. همان، مقدّمه، ص و.

19. دولة‏القرآن؛ عبدالباقي سرور؛ صص 187 ـ 189.