4 . در فرهنگ اسلامى وليّ فقيه شرايط علمى و عملى فراوانى را لازم دارد. افزون بر اين در به كار بستن ولايت نيز بايد شرايطى را رعايت كند كه به
آن اشاره كرديم. در نتيجه مى توان گفت: ولايت مطلقه فقيه مشروط ترين و مقيدترين نوع حكومت در پاى بندى به اصول معيارها و ترازها و رعايت حقوق مردم است.
5 . پيش داشتن احكام حكومتى بر احكام اوّليه به معناى نسخ و يا تغيير احكام شرعى از سوى وليّ فقيه نيست بلكه دستور به توقف اجراى مهمّ به سبب تزاحم با يك حكم شرعى اهمّ است و اين كار در مرحله اجراى احكام صورت مى گيرد. بنابراين نه تشريع است و نه فوق شريعت عمل كردن.
6 . تفسيرهاى مبهم و يا نادرستى كه از ولايت مطلقه صورت گرفته بود نقل كرديم و به نقد و بررسى آن پرداختيم و برابرى و نابرابرى آن را با ديدگاه امام خمينى نمايانديم از جمله:
الف. مقايسه ولايت مطلقه فقيه را با حكومت مطلقه نادرست دانستيم و گفتيم ولايت مطلقه هيچ سنخيتى با حكومت مطلقه ندارد. بين آن دو تفاوتهاى اساسى بسيارى وجود دارد كه به پاره اى از آنها اشاره كرديم.
ب . تفسير ولايت مطلقه به چيرگى و دست يازى در امور شخصى مردم و دخالت در زندگى خصوصى آنان نادرست است و هيچ فقيهى چنين تفسيرى از ولايت مطلقه نكرده است.
ج . ولايت مطلقه فقيه به مقام تشريع ارتباطى ندارد تا اعمال ولايت گونه اى تشريع و قانونگذارى تلقّى گردد.
د . وليّ فقيه در مسائل شخصى با ديگران تفاوتى ندارد. او همانند ديگران پيرو قانون است; امّا در به كار بستن ولايت بى گمان مبناى اصلى نگهداشت قانون اساسى است زيرا خاستگاه قانون اساسى شريعت اسلامى است. مصلحت سنجيهاى وليّ فقيه نيز با توجّه به ولايت مطلقه كه در قانون اساسى آمده قانونمند است و فوق قانون اساسى به شمار نمى آيد.
هـ. با ثابت كردن ولايت مطلقه براى فقيه او را همرديف پيامبر(ص) و يا امامان معصوم(ع) قرار نمى دهيم و يا در صدد ثابت كردن ولايت تكوينى براى او نيستيم بلكه مى خواهيم بگوييم: اختيارهاى حكومتى وليّ فقيه در امور حكومتى بسان آن بزرگواران است.
و . اختيارهاى وليّ فقيه مطلق است نه اختيارهاى نظام جمهورى اسلامى ايران. بين اين دو تفاوت بسيار است. البته وليّ فقيه براى به كار بستن ولايت و اختيارهاى حكومتى خود از ديگران كمك مى گيرد.
به اميد روزى كه فقيهان و انديشه وران و فاضلان نوانديش با دقت و ژرف نگرى و هوشيارى تمام انديشه سياسى حضرت امام را پاس بدارند و در جهت روشن گرى درست آن همت گمارند و سستى و بى پايگى تفسيرهاى نادرست را بنمايانند.