يك ساحت اسلام، سلبى است و يك ساحت آن ايجابى. هر ايجابى مستلزم سلبى است. غرب و غرب گرايان ساحت سلبى اسلام را تحريك مى كنند و مفهوم «جهاد اصغر» را معنى مى دهند، چنان كه وساوس و حجاب هاى نفسانى «جهاد اكبر» را بر مى انگيزد، به شرط خودآگاهى اسلامى و الاّ در غفلت وضع همان خواهد بود كه ملك فهدها خادم الحرمين و در ضمن بزرگ ترين دوست آمريكا و انگليس در خاورميانه خواهد ماند و در ضمن با اسراييل هم مماشات خواهند كرد، امّا با احياى خودآگاهى اسلامى ديگر فضاى مناسب براى ادامه ى حيات رهبران فاسد عرب نخواهد بود، و هويت اسلامى به قدر سطح اين خودآگاهى باز مى گردد و آن گاه برخورد تمدن ها قطعى است، بى آن كه بخواهيم براى آنان زمان نزديك يا دورى تصور كنيم.