«افلاطون» از اولين كسانى است كه نظريه ى «مدينه ى فاضله» را مطرح و ويژگى هايى را براى آن بيان مى كند.(1)ويژگى هاى مدينه ى فاضله ى مورد نظر خويش را در «السياسة المدنية» مطرح مى نمايد.(2)ويژگى هاى شهر مطلوب و آرمانى خويش را با نام «شهر خدا» مطرح نموده است.(3) «توماس مور» از مشاهير دوره ى رنسانس انگلستان نيز نام «اتوپيا» (4) را بر مدينه ى فاضله و آرمانى خويش نهاده است.(5) بسيارى معتقدند محيط زندگى (و حتى كالبد آن) تجلى آرمان ها و خواست هاى درونى انسان است و او همواره در پى ايجاد محيط آرمانى خويش مى باشد و اين ها كه ذكر شد تنها آثار مكتوب معروفى است كه به ايجاد مدينه اى فاضله اشاره نموده اند. حتى در قرن هاى اخير و پس از ظهور انقلاب صنعتى و مشكلاتى كه در شهرهاى صنعتى بروز نمود نيز بسيارى از جمله: آون، ماتا، گارنيه، هاوارد، لوكربوزيه، فوريه، ريچاردسن، كابه و پرودون به ارائه ى انديشه هايى پرداختند تا از مشكلات شهرها بكاهند و به ايجاد جامعه ى آرمانى خويش مبادرت ورزند.(6)البته بر خلاف تمدن هاى كهن كه معانى معنوى و روحانى از انديشه هاى اصلى آنها بود، اينها تنها به فكر جنبه هاى مادى حيات بودند. بر تارك فهرست تبيين كنندگان ويژگهاى جامعه ى آرمانى و هاديان انسان به سمت چنين جامعه اى، نام پيامبران الهى مىدرخشد كه غرض اصلى بعثتشان هدايت انسان ها به سمت جامعه اى آرمانى، دور از ظلم و بدون حكم رانى نفس بوده است.
1- افلاطون، جمهورى افلاطون، (ترجمه ى رضا كاويانى و محمدحسن لطفى)، ابن سينا، تهران، 1353 ش . 2- فارابى، ابونصر، السياسة المدنية، (ترجمه ى حسن ملكشاهى)، سروش، تهران، 1376 ش . 3- مجتهدى، كريم، فلسفه در قرون وسطى، بى نا، بى جا، بى تا. 4- Utopia . 5- مور، توماس، آرمانشهر (اوتپيا)، (ترجمه ى داريوش آشورى و نادر افشار نادرى)، خوارزمى، تهران ، 1373 ش . 6- براى نمونه رجوع كنيد به:زيگفريد،گيدبون،فضا زمان و معمارى، انتشارات علمى و فرهنگى،تهران، 1364 ش و شواى، فرانسوار، شهرسازى تخليلات و واقعيات، (ترجمه ى سيدمحسن حبيبى) ، دانشگاه تهران، تهران، 1375 ش .