بِسْمِ اللّهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيمْ
سلام بن مستنير مى گويد: در محضر امام باقر(ع ) بودم ، حمران بن اعين (يكى از شاگردان معروف امام باقر) وارد شد، و چند سؤ ال كرد و از امام جواب شنيد، هنگامى كه حمران خواست خداحافظى كند، به امام باقر(ع ) عرض كرد:
(وقتى كه ما در محضر شما هستم ، (محضر ملكوتى و بيانات قدسى شما باعث مى شود كه ) دلهاى ما نرم گردد، و جانهاى ما (از نداشتن ) اين دنيا، آرامش يابد، ثروتهائى كه در دست مردم است ، به نظر ما خوار و پست ، جلوه كند، ولى وقتى كه از نزد شما بيرون مى رويم و با مردم به داد و ستد و تجارت ، سرگرم مى گرديم ، حال ما عوض مى شود و به دنيا علاقه مند مى شويم ، و از معنويات دور مى گرديم )
(اين تغيير حال چيست ؟)
امام باقر فرمود:
انما هى القلوب مرة تصعب و مرة تسهل .
(اين حالات ، مربوط به دلها است كه گاهى سخت مى شوند و گاهى نرم مى گردند).
سپس فرمود: جمعى از اصحاب رسول خدا(ص ) به محضر آن حضرت آمده و عرض كردند:
(اى رسول خدا! ما در مورد صفت نفاق كه مبادا به سراغمان آيد، ترسان هستيم ).
پيامبر(ص ) فرمود: چرا ترسان هستيد؟
اصحاب گفتند: هنگامى كه ما در حضور شما هستيم ، شما با نصايح خود، به ما تذكر مى دهيد، و به آخرت تشويق مى نمائيد، حالت خدا ترسى در ما پديد مى آيد و دنيا را فراموش مى كنيم ، و به گونه اى به آن بى ميل مى شويم كه گويا آخرت و بهشت و دوزخ را با چشم مى نگريم ، ولى وقتى كه از حضور شما مى رويم و به خانه هاى خود باز مى گرديم ، و بوى فرزندان به مشام ما مى رسد و زنان و افراد خاندان را مى بينيم ، حالت ما عوض مى گردد، به گونه اى كه گويا در حضور شما نبوده ايم ، و هيچ گونه حالت معنوى نداشته ايم ، آيا شما از اينكه اين تغيير حالت ما، نشانه نفاق ما باشد، نگران نيستيد؟
پيامبر(ص ) به آنها فرمود:
كلا، ان هذه خطوات الشيطان فير عبكم فى الدنيا...
نه ، هرگز (اين اتفاق نيست ) بلكه وسوسه هاى شيطان است كه شما را به سوى دنيا ترغيب و تشويق مى كند، به خدا سوگند اگر از شما همان حالت را كه تعريف كرديد (كه در نزد من پيدا مى كنيد) نگه داريد و ادامه دهيد، به مقامى مى رسيد كه :
لصافحتكم الملائكة و مشيتم على الماء .
(فرشتگان دست در دست شما مى نهادند، و بر روى آب (بدون وسيله ) راه مى افتاديد)...
همانا مؤ من ، دستخوش آزمايشات و پرتگاههاى گناه قرار مى گيرد و بسيار توبه مى كند، آيا سخن خدا را نشنيده ايد كه مى فرمايد:
ان الله يحب التوبين و يحب المتطهرين .
(خداوند توبه كنندگان را دوست دارد، و پاكان را نيز دوست دارد) (بقره - 222)
و نيز مى فرمايد:
و استغفروا ربكم ثم توبوا اليه .
(از پروردگار خود آمرزش طلبيد و به سوى او باز گرديد) (هود - 90).(510)