اخبارالطوال

ابوحنيفه احمدبن داود بن نند دينورى .

دينورى متوفى (281ه.ق يا282 يا 290 ه.ق )از دانشمندان بزرگ و در نحو و لغت وادب و هندسه و حساب و نجوم و روايت استاد بوده است . و دراخبار او رااز ثقاه شمرده اند. برخى از ناقدان سخن او وجاحظ و ابوزيد بلخى را در بلاغت بى نظير دانسته اند.

از مهمترين آثار وى : كتاب الشعر والشعراء كتاب الفصاحه كتاب النبات تاب اخبارالطول و كتاب الوصاياست .

وى در علوم رياضى نيز تاليفاتى داشته است .

اخبارالطوال در سه بخش عمده تنظيم شده است :

1. دراين بخش آدم ادريس نوح هود ابراهيم اسماعيل بنى اسرائيل پادشاهى داوود و سليمان تا ظهور عيسى[ ع] مورد بحث قرار مى گيرد.

2.اين بخش شامل مطالبى در مورد سرگذشت پادشاهان ايران و روم و يمن است .

3.اين بخش كه درباره تاريخ اسلام است با پيكارهاى اعراب و ايرانيان در خلافت عمر شروع و در سال 227 هجرى يعنى پايان خلافت معتصم ختم مى شود.

دينورى از سيره و مغازى رسول خدا[ ص] سخنى به ميان نمى آورد. علت اين مساله شايد دراين باشد كه : حق مطلب را دراين زمينه ابن اسحاق و واقدى پيش ازاوابن سعد معاصر وى به خوبى ادا كرده اند و ايشان نيازى به تكراراين وقايع نديده است .

مطالبى كه در بخش تاريخ اسلام نگاشته بدين شرح است :

جنگهاى اعراب وايرانيان تا سقوط ايران .

دوره خلافت دوازده ساله عثمان .

دوران خلافت حضرت امير[ ع] .

دوران حكمرانى معاويه و يزيد.

واقعه خونين كربلا و شهادت امام حسين[ ع] .

حكومت مروانيان .

داستان مختار.

قيام خراسانيان بويژه ابومسلم خراسانى .

و...

اخبارالطوال يكى از متو كهن و باارزش تاريخ اسلام واز جمله عاشوراى حسينى است .

كتاب اخبارالطوال به اهتمام آقاى عبدالمنعم عامر در 1960 ميلادى در موسسه احياء كتب العربيه عيسى البابى الحلبى چاپ شده است .

اخبارالطوال براى اولين بار به وسيله صادق نشات ترجمه و در آذرماه 1364 در يكهزار و يكصد نسخه در سلسله انتشارات بنياد فرهنگ منتشر شده است .

اما به خاطر كاستيهايى كه در ترجمه آقاى صادق نشات وجود داشته آقاى دكتر محمود مهدوى دامغانى به ترجمه آن همت گماشته است . برخى ازامتيازهاى ترجمه جناب آقاى مهدوى بدين شرح است .

1. عموم پاورقيهاى آقاى عبدالمنعم عامر ترجمه و در پاورقى صفحات ثبت شده است .

2. منابع اعلام شخصى و جغرافيايى با ذكر صفحه و چاپ مشخص شده است .

3. در مورد راويان واشخاصى كه ازايشان نقل مطلب شده و همچنين شاعران توضيحات سودمندى ارائه شده است .

4. در مورد آيات اگر توضيحى لازم بوده است با مراجعه به تفاسير تذكر داده شده است .

5. در مورد نامه هاى اميرالمومنين[ ع] و كلمات آن حضرت بااستفاده از كتابهايى چون :اساتيد نهج البلاغه والكاشف محل آن در چاپهاى مختلف نهج البلاغه پيدا و ثبت شده است .

6.اگر مطلبى درباره ائمه بزرگوار شيعه عليهم السلام در متن كتاب آمده كه منطبق با حقيقت نبوده با مراجعه به كتابهاى ديگر چون : تاريخ يعقوبى ارشاد مفيد واعلام الورى طبرسى توضيح داده شده است .

اين ترجمه توسط انتشارات نى تاكنون چند بار چاپ و منتشر شده است .