پذيرش همكارى شود و در صورت عدم پذيرش خطرى او و ساير مؤمنان را تهديد كند، همكارى جائز است و در غير اين موارد حرام است و در هر صورت همكارى با جائر در قتل و ظلم به هيچ وجه جائز نيست1.
بدين ترتيب اين همكارى بيانگر مشروعيت دادن به دولت نبوده و براى تأمين مصالح خاصى صورت مىگرفته است، طبعاً در شرايطى كه كركى قرار داشت اين همكارى فوايد زيادى براى علما و مذهب تشيّع در بر داشت لذا به مصلحت تشيّع بود كه سياست همكارى اتخاذ شود. از سوى ديگر نهادهاى علمى در قرون وسطاى اسلامى تا حد زيادى وابسته به سياستهاى شاهان بودهاند. از لحاظ مادى رونق حوزهها و مراكز علمى به كمكهاى شاهان و سياستمداران وابسته بود و از لحاظ سياسى حمايت دربار و سياستمداران از عالمان آنان را از خطرهاى احتمالى مصون مىداشت؛ بهخصوص در آن زمان كه بسيارى از علما و فلاسفه قربانى تعصبات مذهبى و فكرى مىشدند.
كركى در رساله خراجيه خود، به نياز علما و نهادهاى علمى به سلاطين اشاره كرده. وى معتقد است سلاطين و دولتها مروج علم و عالمان بودهاند و هرگاه توجه حاكمان به عالمان كم شده است علم و عالمان نيز رو به ضعف نهادهاند2.
بنابراين سنت همكارى با دولتهاى جور در شيعه وجود داشته و هدف آن، نه مشروعيت بخشيدن به حكام، كه ترويج احكام دين و رواج علم و دانش بوده است و كركى بنابراين سيره به دربار صفوى نزديك مىشود و با آن همكارى مىكند.
1. جامعالمقاصد، ج 3، ص 489. 2. قاطعة اللجاج، ص 86.