سابقه نفوذ و ورود تشيّع در ايران به قرن اوّل هجرى باز مىگردد. سير گسترش شيعه در ايران تدريجى است و عوامل مختلفى در آن نقش داشته است. عناصر اعتقادى تشيّع به صورتهاى مختلفِ سياسى، اعتقادى و حبّ اهلبيت، از آغاز پذيرش اسلام در تفكّر مذهبى ايرانيان به چشم مىخورد. رفتار نژادپرستانه برخى از خلفا و عدالت و زهد علويّون از عوامل مهمّى بودند كه تمايلات شيعى مردم ايران را تقويت مىكردند. ميزان نفوذ تشيّع در ايران را مىتوان از حمايت گستردهاى كه نهضتهاى علوى در ايران برخوردار بودند، دريافت1.
در اواخر قرن اوّل هجرى، در زمان حجّاج، عدهاى از اشعريان به قم آمدند و آن را به شهرى شيعهنشين تبديل كردند2 و از آن زمان به بعد قم از مهمترين مراكز شيعى جهان اسلام محسوب مىگرديد. چنانكه ائمه عليهم السلام
1. براى توضيحات بيشتر ر. ك: رسول جعفريان، تاريخ تشيّع در ايران. 2. در اين مورد ر. ك: حسن بن محمد بن حسن قمى، تاريخ قم، ترجمه حسن بن على بن حسن عبدالملك قمى، تصحيح سيد جلالالدين تهرانى، ص 242 و 265.