اندیشه سیاسی محقق کرکی

سیدمحمدعلی حسینی زاده

نسخه متنی -صفحه : 147/ 77
نمايش فراداده

‌ به هر حال از كركى حدود شصت كتاب و رساله بر جاى مانده است كه برخى از آن‏ها چاپ شده و برخى ديگر هنوز به زيور طبع آراسته نشده و در كتاب‏خانه‏ها به‏صورت خطى موجود است. معدودى از آثار وى نيز در گذر زمان از بين رفته است. در اين‏جا چند اثر مهم وى را معرفى و به ذكر نام بقيه آثار اكتفا مىكنيم:

1. جامع المقاصد:

اين كتاب شرحى است بر قواعد الاحكام علاّمه حلّى كه يكى از آثار بسيار مهم فقهى شيعه است و از قرن دهم تاكنون مورد استفاده فقهاى بزرگ قرار گرفته است. ظاهراً كركى اين كتاب را براى رفع خلأ موجود در زمينه آثار فقهى شيعى در ايران به نگارش درآورده است، لذا در مقدّمه كتاب آن را به شهريار صفوى تقديم مىكند1. اما متأسفانه سفر وى به ايران در دوره شاه طهماسب و اشتغالات سياسى و مذهبى مانع از اتمام آن شده و آنچه موجود است، در بحث نكاح پايان مىپذيرد.

2. رساله خراجيه:

موضوع خراج و بهره‏مندى از آن در عصر غيبت، از مسائل مورد اختلاف در دوره كركى است و وى نظريه جديدى را در اين زمينه مطرح مىكند كه بنا به شرايط روز و به اقتضاى زمان است. او پرداخت خراج به سلطان را جايز و حتى واجب تلقى كرده و بهره‏مندى از آن را جايز مىداند. اين رساله مخالفت‏هايى را برانگيخت. فاضل قطيفى، مخالف سرسخت كركى، رساله‏اى در رد آن نوشت و مدت‏ها بعد محقق اردبيلى و شيبانى نيز به دفاع از قطيفى و كركى رساله‏هايى به نگارش درآوردند. اما نظريه كركى در دوره صفويه مبناى عمل قرار گرفت و عملاً پذيرفته شد.

3. رسالة فى صلاة الجمعة:

نماز جمعه نيز از مسائل اختلافى در عصر

1. جامع‏المقاصد، ج 1، ص 20.