روايات بسيارى نيز از پيشوايان بزرگ اسلام بر اين مطلب گواهى مىدهند كه ما در اينجا به يك نمونه اكتفاء مىكنيم:
پيامبر اسلام (ص) به يكى از كسانى كه تقاضاى موعظه كرده بود، فرمود:" و انه لا بد لك يا قيس من قرين يدفن معك و هو حى و تدفن معه و انت ميت فان كان كريما اكرمك و ان كان لئيما اسلمك ثم لا يحشر الا معك و لا تحشر الا معه و لا تسئل الا عنه فلا تجعله الا صالحا فانه ان صلح انست به، و ان فسد لا تستوحش الا منه و هو فعلك ": (اى قيس! ناگزير، همنشينى دارى كه پس از مرگ، همراه تو دفن مىشود، در حالى كه او زنده است و با او دفن مىشوى در حالى كه تو مردهاى، اگر او نيك و گرامى باشد، تو را گرامى مىدارد و هر گاه او پست باشد تو را تسليم حوادث مىكند، سپس او با كسى جز تو محشور نمىشود و تو هم با كسى جز او به صحنه رستاخيز نمىآيى، از تو در باره غير آن سؤالى نمىشود، بنا بر اين، سعى كن آن را به صورت شايسته انجام دهى، زيرا اگر آن، شايسته باشد، با او انس مىگيرى و گر نه از هيچ كس جز او وحشت ندارى و آن" عمل" تو است) «1».
براى روشن شدن اين بحث لازم است قبلا چگونگى پاداش و كيفر اعمال را مورد بررسى قرار دهيم.
دانشمندان در باره پاداش و كيفر اعمال، عقايد گوناگونى دارند:
1- دستهاى از آنها معتقدند كه جزاء اعمال، مانند پاداش و كيفرهاى اين جهان، روى قرارداد است يعنى چنان كه در اين جهان براى هر كار بدى كيفرى از
1) بحار الانوار، (طبع كمپانى) جلد 3 صفحه 257، طبع جديد، جلد 7 صفحه 228- و معانى الاخبار، صفحه 233 با كمى تفاوت.