مردم كوچ مىكنند شما هم كوچ كنيد اشاره لطيفى به اين معنى است.
در واقع قرآن با اين بيان دستور مىدهد كه همه مردم بدون استثناء نخست به عرفات بروند و از آنجا به مشعر الحرام و سپس به سرزمين منى كوچ كنند. «1»
دستور استغفار در ذيل آخرين آيه فوق اشاره به اين است كه از خداوند طلب آمرزش تمام گناهان را كنند و از آن افكار و خيالات جاهلى كه مخالف روح مساوات و برابرى حج است كنار روند و يادآور مىشود كه اگر دست بردارند خداوند غفور و رحيم است.
بايد توجه داشت كه" افاضه" از ماده" فيض" در اصل به معنى جريان و ريزش آب است و از آنجا كه وقتى مردم به طور دسته جمعى از جايى به نقطه ديگرى با سرعت حركت مىكنند بىشباهت به يك نهر جارى نيست اين تعبير به كار مىرود.
در اينكه چه رابطهاى ميان" ابتغاء فضل اللَّه" (فعاليتهاى تجارتى) و مساله وقوف در" عرفات" و حركت از آن به سوى" مشعر الحرام" و سپس" منى" وجود دارد كه در آيات فوق در كنار هم قرار گرفته ممكن است اشاره به اين نكته باشد كه تلاش اقتصادى اگر براى خدا و زندگى آبرومندانه باشد آن هم يك نوع عبادت است همچون مناسك حج يا اينكه نقل و انتقال زوار از مكه به عرفات و از آنجا به مواقف ديگر مستلزم هزينهها و خدماتى است و اگر هر گونه كار و خدمت و مزد گرفتن در اين ايام ممنوع و حرام باشد مسلما زوار خانه خدا سخت به زحمت مىافتند.
و لذا اين طور در كنار هم قرار داده شده، يا اينكه مبادا پرداختن به فعاليتهاى اقتصادى شما را از ذكر خدا و از توجه به عظمت اين مواقف دور سازد.
1) تعبير به" ثم" نشان مىدهد كه بعد از افاضه و كوچ كردن از عرفات به مشعر الحرام از آنجا (به سرزمين منى) كوچ كنند.