هنگامى كه خبر به مشركان رسيد با سرعت از مدينه دور شدند و به مكه بازگشتند «1».
اين شان نزول به ما مىآموزد كه مسلمانان بايد هيچيك از تاكتيكهاى دشمن را از نظر دور ندارند و در برابر هر وسيله مبارزه اعم از مبارزه" جسمى" و" روانى" وسيلهاى محكمتر و كوبندهتر فراهم سازند، در برابر منطق دشمنان، منطقهاى نيرومندتر، و در برابر سلاحهاى آنها سلاحهاى برتر و، حتى در برابر شعارهاى آنها شعارهاى كوبندهتر فراهم سازند و گرنه حوادث به نفع دشمن تغيير شكل خواهد داد.
و بنا بر اين در عصرى همچون عصر ما بايد به جاى تاسف خوردن در برابر حوادث دردناك و مفاسد وحشتناكى كه مسلمانان را از هر سو احاطه كرده به طور فعالانه دست به كار شوند، در برابر كتابها و مطبوعات ناسالم، كتب و مطبوعات سالم فراهم كنند، و در مقابل وسائل تبليغاتى مجهز دشمنان از مجهزترين وسائل تبليغاتى روز استفاده كنند، در مقابل مراكز ناسالم، وسائل تفريح سالم براى جوانان خود فراهم سازند و در مقابل طرحها و تزها و دكترينهايى كه مكتبهاى مختلف سياسى و اقتصادى و اجتماعى ارائه مىدهند طرحهاى جامع اسلامى را به شكل روز در اختيار همگان قرار دهند، تنها با استفاده از اين روش است كه مىتوانند موجوديت خود را حفظ كرده و به صورت يك گروه پيشرو در جهان در آيند.
به دنبال آيات مربوط به جهاد و هجرت، آيه فوق براى زنده كردن روح فداكارى در مسلمانان چنين مىگويد:" هرگز از تعقيب دشمن سست نشويد".
(وَ لا تَهِنُوا فِي ابْتِغاءِ الْقَوْمِ).
(1) تفسير تبيان جلد سوم صفحه 314- مجمع البيان جلد سوم صفحه 105.