كه: منظور از اين گونه تعبيرات آن است كه حكم مذكور در اين آيه داراى شرائطى است، كه بايد به آنها توجه داشت، يعنى اينگونه اشخاص هنگامى مشمول عفو الهى مىشوند كه در انجام هجرت به هنگام فرصت كمترين قصورى نورزيدهاند و به اصطلاح تقصير در مقدمات كار ندارند و هم اكنون نيز در نخستين فرصت ممكن آماده هجرتاند.
در اينجا به چند نكته بايد توجه كرد:
تعبير به توفى در آيه شريفه به جاى مرگ، در حقيقت اشاره به اين نكته است كه مرگ به معنى نابودى و فنا نيست بلكه يك نوع" دريافت فرشتگان نسبت به روح انسان" است، يعنى روح او را كه اساسىترين قسمت وجود او است مىگيرند و با خود به جهان ديگرى مىبرند، اين گونه تعبير كه در قرآن كرارا آمده يكى از روشنترين اشارات قرآن به مسئله وجود روح و بقاى آن بعد از مرگ است، كه شرح آن در ذيل آيات مناسب خواهد آمد، و پاسخى است به كسانى كه مىگويند: قرآن هيچگونه اشارهاى به مسئله روح نكرده است «1».
از بررسى موارد متعددى از قرآن مجيد (12 مورد) كه در باره" توفى" و مرگ سخن به ميان آمده استفاده مىشود كه گرفتن ارواح به دست يك فرشته معين نيست، بلكه فرشتگانى هستند كه اين وظيفه را بعهده دارند و مامور انتقال ارواح آدميان از اين جهان به جهان ديگرند، آيه فوق كه فرشتگان به صورت
(1) توضيح درباره معنى" توفى" را از نظر لغت در جلد دوم تفسير نمونه صفحه 430 مطالعه فرمائيد.