از آنچه گفتيم اين حقيقت نيز آشكار شد كه منظور غمهاى مادى و ترسهاى دنيوى است، و گرنه دوستان خدا وجودشان از خوف او مالامال است، ترس از عدم انجام وظائف و مسئوليتها، و اندوه بر آنچه از موفقيتها از آنان فوت شده، كه اين ترس و اندوه جنبه معنوى دارد و مايه تكامل وجود انسان و ترقى او است، به عكس ترس و اندوههاى مادى كه مايه انحطاط و تنزل است.
امير مؤمنان على (ع) در خطبه معروف" همام" كه حالات اولياى خدا در آن به عاليترين وجهى ترسيم شده مىفرمايد:" قلوبهم محزونة و شرورهم مامونة :" دلهاى آنها محزون و مردم از شر آنها در امانند" و نيز مىفرمايد و لو لا الاجل الذى كتب اللَّه عليهم لم تستقر ارواحهم فى اجسادهم طرفة عين شوقا الى الثواب و خوفا من العقاب :" اگر اجلى كه خداوند براى آنها مقرر كرده نبود حتى يك چشم بر هم زدن ارواح آنها در بدنهايشان آرام نمىگرفت، به خاطر عشق به پاداش الهى و ترس و وحشت از مجازات و كيفر او" «1».
قرآن مجيد نيز در باره مؤمنان مىگويد: الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ:" كسانى كه از پروردگارشان با اينكه او را به خشم نمىبينند مىترسند و از رستاخيز بيمناكند" (انبياء- 49) بنا بر اين آنها خوف و ترس ديگرى دارند «2».
(1) نهج البلاغه خطبه 193 (صبحى صالح). (2) هم اكنون كه اين آيات را مىنويسيم خبر شهادت يكى از اولياى راستين خداوند يعنى فيلسوف و دانشمند و مجاهد بزرگ آقاى مرتضى مطهرى به ما رسيد و بار ديگر اين حقيقت را براى ما ثابت كرد كه براى حفظ اين انقلاب بزرگ اسلامى كه ما در اين عصر و زمان در اين مملكت شروع كردهايم و همه قشرهاى ملت ما در آن شركت دارند باز بايد خونها و قربانيهاى بيشترى بدهيم ولى اين بار مردى را از ما گرفتند كه تمام عمرش در خدمت علم و دانش بود و آثار گرانبهايش شاهد گوياى اين مدعا است، او مجاهدى مخلص و مؤمنى آزاده بود، او از همانها بود كه قرآن در باره آنان مىگويد نه ترسى دارند و نه غمى چرا كه رسالت خود را به خوبى انجام داد و هم در راه رسالتش شهيد شد (دوازدهم ارديبهشت 1358)