بحث منظور از" خوالف" تمام كسانى است كه به نحوى از شركت در ميدان جنگ معذور بودند اعم از زنان و يا پيران و يا بيماران و كودكان.
بعضى از احاديث كه در تفسير آيه وارد شده نيز به اين موضوع اشاره كرده است.
بعدا اضافه مىكند كه" اينها بر اثر گناه و نفاق به مرحلهاى رسيدهاند كه بر قلبهايشان مهر زده شده، به همين دليل چيزى نمىفهمند" (وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ).
در آغاز سوره" بقره" در باره معنى مهر نهادن بر قلب سخن گفتيم «1».
در آيه بعد از گروهى كه در نقطه مقابل اين دسته قرار دارند و صفات و روحيات آنها، و همچنين سرانجام كارشان درست به عكس آنها است، سخن به ميان آمده آيه چنين مىگويد:" اما پيامبر و آنها كه با او ايمان آوردند با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد كردند" (لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ).
و سرانجام كارشان اين شد كه انواع نيكيها و سعادتها و پيروزيها و خيرات مادى و معنوى در اين جهان و جهان ديگر نصيبشان است" (وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ)" و گروه رستگاران همينها هستند" (وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).
كلمه" الخيرات" به اصطلاح" صيغه جمع توام با الف و لام" است، و عموميت از آن استفاده مىشود، تعبير جامعى است كه هر گونه موفقيت و پيروزى و موهبت و خيرى را اعم از مادى و معنوى شامل مىگردد.
تعبيرات اين دو جمله طبق قواعدى كه در علم" معانى بيان" آمده است همگى دليل بر انحصار است، يعنى تعبيرات فوق نشان مىدهد كه رستگاران
(1) جلد اول صفحه 53.