مىدارد، و به تلاش و كوشش بيشتر دعوت مىكند «1».
" نكته مهمى" كه در پايان اين بحث فشرده لازم است ياد آورى شود اينكه دعا طبق روايات اسلامى مخصوص مواردى است كه تلاشها و كوششهاى انسان اثرى نبخشد، و يا به تعبير ديگر آنچه انسان در توان دارد انجام دهد، و بقيه را از خدا بخواهد.
بنا بر اين اگر انسان دعا را جانشين تلاش و كوشش كند قطعا مستجاب نخواهد شد.
لذا در حديثى از امام صادق (ع) مىخوانيم:
اربعة لا تستجاب لهم دعوة:
رجل جالس فى بيته يقول: اللهم ارزقنى، فيقال له ا لم آمرك بالطلب؟
و رجل كانت له امراة فدعا عليها، فيقال له: ا لم اجعل امرها اليك؟
و رجل كان له مال فافسده، فيقول: اللهم ارزقنى، فيقال له: ا لم امرك بالاقتصاد؟ ا لم آمرك بالاصلاح؟
و رجل كان له مال فادانه بغير بينة، فيقال له: ا لم آمرك بالشهادة"؟!
" چهار گروهند كه دعاى آنها مستجاب نمىشود:
كسى كه در خانه خود نشسته و مىگويد: خداوندا! مرا روزى ده، به او گفته مىشود: آيا به تو دستور تلاش و كوشش ندادم؟
و كسى كه همسرى دارد (كه دائما او را ناراحت مىكند) و او دعا مىكند كه او از دستش خلاص شود، به او گفته مىشود: مگر حق طلاق را به تو ندادم؟
و كسى كه اموالى داشته و آن را بيهوده تلف كرده، مىگويد: خداوندا! به من روزى مرحمت كن، اما به او گفته مىشود: مگر دستور اقتصاد و ميانه روى
(1) در مورد دعا و فلسفه و شرائط آن در مجلدات ديگر تفسير نمونه از جمله جلد 15 صفحه 172 ذيل آيه 77 سوره فرقان، و جلد 6 صفحه 209، و به طور مشروحتر در جلد اول صفحه 638 بحث شده است.