تفسیر نمونه جلد 20

به تو ندادم؟ مگر دستور اصلاح مال به تو ندادم؟

و كسى كه مالى داشته و بدون شاهد و گواه به ديگرى وام داده، (اما وام گيرنده منكر شده، او دعا مى‏كند خداوندا قلبش را نرم كن، و وادار به اداء دين فرما) به او گفته مى‏شود: مگر به تو دستور ندادم به هنگام وام دادن شاهد و گواه بگير"؟ «1».

روشن است در تمام اين موارد انسان تلاش و تدبير لازم را به خرج نداده و گرفتار پيامدهاى آن شده، و در برابر اين تقصير و كوتاهى و ترك تلاش دعاى او مستجاب نخواهد شد.

و از اينجا يكى از علل عدم استجابت بسيارى از دعاها روشن مى‏شود، چرا كه گروهى از مردم مى‏خواهند دست از تلاش لازم بردارند، و به دعا پناه برند، چنين دعاهايى مستجاب نمى‏گردد، اين يك سنت الهى است.

البته عدم استجابت بعضى از دعاها علل و عوامل ديگرى نيز دارد، از جمله اينكه بسيار مى‏شود كه انسان در تشخيص مصالح و مفاسد خود به اشتباه مى‏افتد، گاه با تمام وجودش مطلبى را از خدا مى‏خواهد كه به هيچوجه صلاح او نيست، حتى ممكن است خود او بعدا واقف به چنين امرى بشود، اين درست به اين مى‏ماند كه گاهى بيمار يا كودك غذاهاى رنگينى از پرستاران خود مى‏طلبد كه اگر به خواسته او عمل كنند بيماريش افزون مى‏شود، و يا حتى جان او را به خطر مى‏افكند، در اينگونه موارد خداوند رحيم و مهربان دعا را مستجاب نمى‏كند و براى آخرت او ذخيره مى‏سازد.

بعلاوه استجابت دعا شرائطى دارد كه در آيات قرآن و روايات اسلامى آمده است، و در جلد اول همين تفسير مشروحا از آن بحث كرده‏ايم (سوره بقره‏

(1)" اصول كافى جلد دوم باب من لا يستجاب له دعوة حديث 2.