اين جمله تاكيد مجددى است بر اينكه سرچشمه اصلى بدبختيهاى آنها همان كبر و غرور بوده است، همان كبرى كه ام الفساد و حجاب در برابر ديدگان حق بين انسان و عامل مقاومت در برابر انبياء و اصرار در مسير باطل است.
در اين آيه باز به" ابواب جهنم" (درهاى دوزخ) برخورد مىكنيم.
آيا داخل شدن از درهاى دوزخ به اين معنى است كه هر گروهى از درى وارد مىشوند؟ يا يك گروه از درهاى متعدد مىگذرند؟ به اين معنى كه دوزخ همانند بعضى از زندانهاى وحشتناك و تو بر تو از بندها يا طبقات گوناگون تشكيل شده، گروهى از گمراهان سرسخت بايد از همه اين طبقات بگذرند، و در" درك اسفل" و" قعر جهنم" جاى گيرند! شاهد اين سخن حديثى است كه از امير مؤمنان على (ع) در تفسير آيه لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِكُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ (حجر- 44) نقل شده كه فرمود:
ان جهنم لها سبعة ابواب، اطباق بعضها فوق بعض، و وضع احدى يديه على الأخرى، فقال هكذا!:
" جهنم هفت در دارد، هفت طبقه بعضى بالاى بعضى قرار گرفته، سپس يكى از دستهاى خود را روى ديگرى قرار داد و فرمود اينچنين"! «1».
در اينجا تفسير ديگرى نيز وجود دارد كه خلاصهاش اين است: درهاى جهنم- همانند درهاى بهشت- اشاره به عوامل گوناگونى است كه انسان را به جهنم يا بهشت مىكشاند، هر نوع از گناهان، و هر نوع از اعمال خير، درى محسوب مىشود، در روايات اسلامى نيز به آن اشاره شده است، مطابق اين تفسير عدد 7 براى" تكثير" است نه" تعداد" و اينكه گفته مىشود بهشت داراى هشت در است اشاره به افزون بودن عوامل رحمت از عوامل عذاب و غضب است (دقت
(1)" مجمع البيان" جلد 5 و 6 صفحه 338 (ذيل آيه 44 سوره حجر) در اين زمينه روايات ديگرى نيز نقل شده كه مرحوم علامه مجلسى در جلد 8 بحار الانوار صفحه 289 و 301 و 285 آورده است.