كارهايى كه در آن نظم، ترتيب، محاسبه و اندازه گيرى به كار رفته باشد مسلماً مولود فعاليت يك طراح زبردست و سازنده خردمند است كه با محاسبه دقيق، عمل و كار خود را به وجود آورده است، ولى كارهايى كه از هر گوشه آن، هرج و مرج و بى نظمى مشاهده شود نتيجه تصادف و يا زاييده يك عامل بى فكر و بى خرد و ناآگاه است.
براى روشن شدن اين مطلب، براى هر دو نوع كار، چند مثال مى زنيم و قبلاً روشن ترين مثالى را كه برخى از دانشمندان زده اند مى آوريم:.
فرض كنيم دو ميليون تن سنگ، آجر، آهن، سيمان، آهك، گچ، چوب، شيشه، كليد، لوله، لولا و ساير لوازم ساختمان در انبارى موجود است، يك ميليون تن از آن در اختيار مهندسى قرار مى گيرد كه آن را از انبار خارج كرده و در زمين هموارى به صورت يك ساختمان چند طبقه در آورد. چندى بعد سيل مهيبى مى آيد و يك ميليون تن باقيمانده را از انبار خارج كرده در زمين هموارى به صورت تلى در مى آورد. عمارت چند طبقه، مصنوع و محصول اراده مهندسى است و تل انباشته شده محصول عمل طبيعى سيل است.
افراد عاقل ازهر ملت و در هر عصرى وقتى وارد عمارتى كه مهندسى آن را ساخته است مى شوند، مى بينند همه چيز روى محاسبه صحيحى در جاى خود قرار دارد. آجرها در داخل پايه ها، سنگ هاى مرمر روى بنا، تيرآهن ها به اندازه هاى مختلف سقف ها را نگاه داشته و درها در جاى خود قرار گرفته است و ساختمان با نقشه دقيقى داراى لوله كشى آب و گاز و سيم كشى برق و تلفن است و خلاصه نظم و حساب از در و ديوار آن به چشم مى خورد.
اما وقتى كه سراغ آن تل انباشته مى روند مى بينند تنها چيزى كه در آن نيست محاسبه و نظم است. سنگ هاى مرمر زيرگل ها مانده، تير آهن ها بى حساب هريك در گوشه اى افتاده، سيم ها و كليدها درهم و برهم لابه لاى آجرها رفته، درها و شيشه ها شكسته و لوله ها كج و معوج، بعضى متمايل و برخى افقى قرار گرفته است، خلاصه چيزى كه در آن ديده نمى شود نظم و حساب و اندازه گيرى است.
بدون ترديد براى بيننده اين نتيجه به دست مى آيد كه سازنده ساختمان، عالم بوده و سازنده تل، علم نداشته است. مهندس عمارت، با اراده و اختيار خود هر چيزى را با محاسبه و اندازه گيرى در جاى خود قرار داده است؛ ولى سيل، اراده و اختيار نداشته بلكه فشار آب به طور تصادفى و اتفاقى هر چيزى را به جايى افكنده است.