قوله عليه السّلام فى هذه الخطبة: «كراكب الصعبة إن أشنق لها خرم. و إن أسلس لها تقحم» يريد أنه إذا شدد عليها في جذب الزمام و هى تنازعه رأسها خرم أنفها، و إن أرخى لها شيئا مع صعوبتها تقحمت به فلم يملكها (15) و يقال: أشنق الناقة إذا جذب رأسها بالزمام فرفعه و شنقها أيضا ذكر ذلك ابن السكيت في «إصلاح المنطق»، و إنما قال عليه السّلام: «أشنق لها» و لم يقل «أشنقها» لأنه جعله في مقابلة قوله «أسلس لها» فكأنه قال: إن رفع لها رأسها بالزمام بمعنى أمسكه عليها. (16)

4- و من خطبة له صلوات الله عليه

بنا اهتديتم في الظّلماء و تسنّمتم العلياء، و بنا [سخن آن حضرت (عليه السلام) در اين خطبه‏]: «چون راكب اشتر كرّه رام نكرده اگر بردارد مر او را مهار بدرد و اگر نرم گرداند مر او را بر جهد»، مى‏خواهد او، عليه السّلام، چون محكم گرداند بر او در كشيدن مهار و آن بكشد سر خود را ببّرد و بدرد بينى خود را، و اگر نرم گرداند آن را چيزى وا دشوارى آن، در هلاكت افتد به آن، پس مالك نباشد آن را. (15) و گويند: «بردارد ناقه را»، چون بكشد سر خود را به مهار پس بردارد او را، و «در آويزد نيز»، ذكر كرد اين را پسر سكّيت در «اصلاح آوردن سخن». و بدرستى كه گفت، عليه السّلام: «برداشت مر آن را» و نگفت: «برداشت او را»، بدرستى كه او گردانيد [آن را] در مقابله گفتار او «نرم گردانيد مر آن را». پس گويى كه او گفت: اگر بردارد [راكب سر ناقه را به مهار]، يعنى باز دارد او را بر آن. (16) 4- [و از خطبه‏هاى آن حضرت- صلوات اللّه عليه- است‏] به ما راه يافتيد شما در شب تاريك، و بر بالا شديد شما ناقه بزرگ را، و به ما در صبح‏