خوددارى نكنيد، با من با ظاهر سازى رفتار ننمائيد، در باره من اين چنين گمان مبريد كه گفتن حق، بر من سنگين خواهد بود، و يا از شما در خواست تعظيم خود را دارم، زيرا كسى كه گفتن حق يا پيشنهاد عدل بر او سنگين باشد عمل به آن دو، بر او سنگينتر خواهد بود، بنا بر اين از سخن حق يا مشورت بعدل به هيچوجه خوددارى نكنيد.» و در جاى ديگر از همان خطابه كه قبلا هم قسمتى از آن را بمناسبتى نقل كرديم، مىفرمايد: «از حقوق واجب خدا بر بندگان اينست كه نهايت كوشش را در راه نصيحت و خير خواهى مردم مبذول دارند و در اقامه حق و عدالت، تعاون و همكارى نمايند.» امام عليه السلام در خطبه ديگر رمز مشاركت مردم را در دعوت به حق و مبارزه با فساد اين طور بيان مىكند كه با ترك اين كار نا اهلان مصدر امور مىشوند، آن گاه هر چه دعا كنيد دعايتان مستجاب نخواهد شد. لا تتركوا الامر بالمعروف و النهى عن المنكر فيولى عليكم اشراركم ثم تدعون فلا يستجاب لكم و در مورد ديگر بالاترين مرحله امر بمعروف و نهى از منكر را گفتن سخن بجا و درست در برابر پيشواى خودكامه و ستمگر مىداند: «و افضل من ذلك كلمه عدل عند امام جائر» خود امام عليه السلام در دوران چند ساله حكومتش كه (باعتراف دوست و دشمن عادلانهترين حكومتها بوده) بارها در برابر انتقادهاى تند خوارج و ديگران قرار گرفت ولى هيچگاه آنان را از اين حق قانونى محروم نكرد و حتى مجالس و محافل آنان را تعطيل نفرمود و تنها در صورت قيام مسلحانه آنان در «نهروان» با آنان جنگيد و در غير اين صورت نه قلم آنان را شكست و نه زبانشان را بست و نه تبعيد و خانه نشينشان كرد و نه انجمنها و محافلشان را تعطيل كرد و...
آزادى مدنى مصاديق فراوانى دارد كه اهم آنها عبارتست از:
منظور از آزادى در مسكن اينست كه هر فردى حق دارد در داخله كشور، هر كجا كه دلش