شهرى، برايشان مقرر دار زيرا براى دورترين آنها همان حقى است كه براى نزديكترين آنها است، و رعايت هر يك از ايشان بر تو لازم است مبادا خوشگذرانى ترا از حال آنان غافل سازد... سرپرستى يتيمان و سالخوردگانى كه راه چاره‏اى ندارند و نمى‏توانند خود را براى درخواست حاضر كنند، به عهده بگير كه اينان در ميان مردم بعدل و دادگرى نيازمندترند.» «امام عليه السلام نه تنها حق بهره‏مندى از يك زندگى انسانى را براى همه افراد جامعه طبق اين فرمان ضرورى مى‏داند، بلكه اين حق را شخصا حتى براى غير مسلمين نيز در دوران حكومت چند ساله‏اش پياده فرموده است، در كتاب وسائل آمده كه روزى امام عليه السلام مرد كور پيرى را ديد كه گدائى مى‏كرد، فرمود: اين چه كارى است كه او انجام مى‏دهد گفتند: يا امير المؤمنين او مسيحى است، امام فرمود: آن وقت كه او قدرت بر كار داشت از او كار گرفتيد، حال كه عاجز و ناتوان شده رهايش نموديد زندگيش را از بيت المال تأمين نمائيد.» اين نصوص نشان مى‏دهد كه، دنياى بشريت پيش از آنكه در فكر افراد بى نوا و درمانده بيافتد و زندگيشان را از راه آبرومندى تأمين نمايد، در مكتب علوى اين گروه داراى زندگى انسانى بوده‏اند.

حق رجوع به محاكم صالحه

در مكتب علوى حق گرفتنى است و تن به ظلم دادن همانند ظلم كردن گناه است و بايد انسان مظلوم در احقاق حق خود بكوشد و لو اين كه در اين راه تحمل رنج و شدائد نمايد: «براى ما حقى است، چنانچه آنرا به آسانى به ما دادند، چه بسيار خوب، و گرنه در راه بدست آوردن آن، هر گونه رنج و مشقت را تحمل خواهيم نمود و مانند كسى كه پشت سر ديگرى سوار شتر مى‏شود و راه دورى را مى‏پيمايد چگونه براى رسيدن بمقصد، ناگزير از تحمل هر گونه مشقت و شكيبائى است ما هم براى استرداد حق خود هر اندازه كه ممكن باشد كوشش خواهيم كرد.» امام عليه السلام نه تنها به شخص ستمديده حق دفاع و احقاق حق مى‏دهد بلكه به دولت اسلامى دستور مى‏دهد: همه گونه وسائل آسان را براى دادخواهى و عرض حال او فراهم سازد.

فرمانى كه امام عليه السلام براى مالك اشتر صادر كردند، در اين باره چنين تأكيد مى‏فرمايند: «قسمتى از اوقات خود را براى كسانى كه به تو نيازمندند، اختصاص ده و در مجلس عمومى بنشين و براى خدائى كه ترا آفريده فروتنى نما، لشكريان و ياران از نگهبانان و پاسبانان خود را از آنها باز دار، تا سخنگوى ايشان بى ترس و واهمه با تو سخن بگويد، زيرا من بارها از پيغمبر شنيدم كه مى‏فرمود: هرگز امتى كه حق ناتوان را بدون ترس و نگرانى از زورمندان نگيرد، رنگ سعادت‏