عزيز الله عطاردى
بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم
از امير المؤمنين سلام اللّه عليه خطبهها و سخنهاى فراوانى در كتب تاريخ و اخبار و آثار روايت شده است، على عليه السلام بعضى از اين خطبهها را در منابر مدينه، بصره و كوفه ايراد نموده است، و پارهاى ديگر را در ميدان جنگ و هنگام پيكار با دشمنان براى لشكريان خويش خوانده و آنها را از امور جارى آگاه نموده است.
اين خطابهها در موضوعات مختلف وارد شدهاند، بعضى در توحيد و خداشناسى و صفات الهى ايراد گرديدهاند و مسلمين را با خداوند متعال و صفات ثبوتيه و سلبيه آشنا كرده و در حقيقت علم خداشناسى و معرفت پروردگار را به مردم آموختهاند و بعضى ديگر در باره پيامبران و رنجهاى آنان در ترويج دين مبين اسلام گفتگو مىكند، مخصوصا از فداكارىهايى كه حضرت رسول اكرم صل اللَّه عليه و آله در راه تحقق نظام اسلامى متحمل شدهاند.
پارهاى از خطبهها نيز در باره فضايل اخلاقى و آداب اجتماعى و فردى مسلمانان مىباشد.
على عليه السلام در اين گونه خطبهها از آداب شريعت و احكام و مقررات دينى سخن گفته است و با بيانات شافيه و مواعظ كامله خود، راه سعادت و خوشبختى را به جامعه اسلامى مىنماياند.
تعدادى از خطبهها در موضوع جهاد با كفار و منافقان ايراد شدهاند و على عليه السلام در اين گونه خطبهها كه تعداد آنها فراوان است، شيعيان و پيروان خود را به جهاد با منافقان و كسانى كه خود را در ظاهر مسلمان جلوه مىدهند تشويق مىنمايد و مىفرمايد: «جهاد يكى از درهائى است كه آدميان را به خداوند مىرساند.» از على عليه السلام نامهها و فرمانهائى نيز رسيده كه براى حكام و واليان خود نوشته است. امام در اين فرمانها بهترين دستور العملها را براى هدايت و فلاح مردم صادر فرموده است