نوشته: دكتر حامد حفنى داود استاد ادبيات عرب دانشگاه عين شمس- قاهره ترجمه: دكتر ابو القاسم امامى
بسم اللّه الرّحمن الرّحيم پژوهندگان از قديم عادت داشتهاند كه در اصالت آثار فرهنگى بزرگ شك كنند. گويى عاملى از رسوبات روانى و حسد و لجاجى كه از آن بر مىخيزد محققان را با حساسيت تمام به سوى اين بهتان بزرگ رانده است.
پارهاى از خاورشناسان در انتساب قرآن به خداوند شك كردهاند و كلام خدا را از آن شخص محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم دانستهاند. كافران نيز مانند خاورشناسان در انتساب قرآن به خداوند شك كرده آن را به شخص محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم نسبت دادهاند. ياوه سراييهايى از اين دست به ادوار بعدى نيز كشيده مىشود، چنانكه گروهى از مغرضان در انتساب محتواى نهج البلاغه به امام على شك و ترديد كردهاند. نخستين كسى كه چنين نغمهاى ساز كرد: قاضى القضاة شمس الدين احمد بن خلكان اربلى برمكى بوده است.
بيشتر معاصران و پيشاپيش آنان «طه حسين» نيز همين روش ويرانگر را در پيش گرفتهاند.
براى شخص «طه حسين» بسا كه عذرى توانيم يافت، چرا كه شك در هر چيزى كه به ميراث مربوط باشد چنان بر مشاعرش چيره بود كه از انديشه و روش طنزآميز او هرگز جدا نبوده و شك در نهج البلاغه از روى غرضى خاص كه به موضع او در برابر امام مربوط باشد نبوده است.
قضاوت «طه حسين» از ميان توفان شك و بى اعتمادى بر مىخيزد كه بر جهان فكرى او مسلط بوده است.
ولى مريدان و شاگردان «طه حسين» كه استاد بر دلهاشان حكومت مىكرده و شخصيتشان را در شخصيت خويش ذوب نموده، ناهشيارانه به اين روش روى آوردند. در نتيجه آنها نيز در همه مسائلى كه به ميراثشان بستگى دارد شك كردهاند. احمد امين نخستين كسى است كه نغمه شك را در باب نهج البلاغه سر داده است. شاگردش دكتر شوقى ضيف نيز از او پيروى كرد و بى آنكه بر مسئوليت بزرگ اين روش واقف باشد به دنبال احمد امين رفته و ندانسته كه تاريخ چه مسئوليت بزرگى را بر دوش دارندگان چنين قضاوتى كه بى هيچ تأمل و تحقيقى صدور مىيابد، نهاده است.