صفحه ى 193
[83] اين پيمان خدا با همه مردمان است، ولى پيمانى نيز ميان خدا و بنى اسراييل وجود دارد، اما بندها و نصهاى آن با ميثاق پندارى نژادى كه به گمان ايشان برات آزادى از آتش و مسئوليت به ايشان بخشيده، اختلاف كلى دارد، و آن ميثاق و پيمان مسئوليت كامل است كه اگر آن را عملى سازند بهترين مردم خواهند بود، و اگر چنان نكنند بدترين مردمان. و اما نصهاى ميثاق اينها است:
اول:
«وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ لا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ- و (به ياد آوريد) آن زمان را كه از پسران اسراييل پيمان گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد.»
نژاد و خويشاوندى و زبان و نظاير آنها اعتبارى نداشته باشد، و تنها به آن اندازه كه با سنّتها و دستورهاى خدا موافقت دارد مقدس باشد.
دوم:
«وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ ذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ- و به پدر و مادر و خويشاوندان و يتيمان و درويشان نيكويى كنيد.»
اينان بشرند و خدايان نيستند كه پرستش آنان روا باشد ... ولى احسان و نيكى كردن به ايشان واجب است. و ميان پرستش و احسان تفاوت بسيار است، چه احسان بخشش از جانب دست برتر است، و عبادت و پرستش خضوع در برابر برتر.
سوم:
«وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً- و به مردم سخن نيك گوييد.»
كه تعدّى و تجاوز كلامى حرام است، تا چه رسد به تجاوز و ستم عملى.
چهارم:
«وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ- و نماز را برپا داريد و زكات دهيد.»
ترك كردن واجبات، به اين بهانه كه كسى از فرزندان اسراييل است، يا