صفحه ى 336
راه مى افتاد، يا از خود مشعر افاضه را آغاز مى كرد. و آيه قرآن صريحا اين امتياز را لغو كرده و گفته است كه آنان نيز با ديگران حركت كنند:
«ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفاضَ النَّاسُ- و سپس از آنجا به راه افتيد كه ديگران به راه مى افتند،» از همان نقطه اى كه افاضه ديگران از آنجا آغاز مى شود.
«وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ- و از خدا آمرزش خواهيد.»
تا هر كس متوجه اين امر باشد كه هر انسانى در برابر پروردگارش گناهكار است و بر او روا نيست كه به تزكيه خود بپردازد و خويشتن را برتر از ديگران بداند ما همه بندگان خداييم و امكان آن هست كه آن كس كه در نظر ما ناچيز مى نمايد در نزد خدا شريف باشد و شريفتر از آن كس كه خود را شريف مى پندارد.
«إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ- هرآينه خدا آمرزنده مهربان است.»
[200] پس از مشعر حاجيان به جانب منى به راه مى افتند كه مناسكى مى بايست در آن صورت بگيرد: تقديم هدى، پراندن سنگ (رمى جمره) و ستردن مو (تقصير)، و در اين هنگام حجّاج در منى گرد هم جمع مى شوند كه زندگى خود را بر وفق آرزوهاى خود بنا كنند، پس به دو گروه تقسيم مى شوند: گروهى آن كسان كه از خدا ياد مى كنند و پيش از آنكه به مردمى يا سرزمينى يا خاندانى خود را نسبت دهند به خدا نسبت مى دهند، و سر آن دارند كه براى خود يك زندگى موافق با برنامه خدايى فراهم آورند، و گروهى ديگر در به دست آوردن كسبهاى دنيا تلاش مى كنند بى آنكه در بند آخرت باشند و به همين جهت هر دو را از دست مى دهند.
«فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ- پس چون آداب حج را به پايان رسانديد،» در منى با رمى جمرات و تقديم هدى و سر تراشيدن يا كوتاه كردن مو، و در نتيجه آزاد شدن از بيشتر مظاهر احرام.
«فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً- پس از خدا ياد كنيد