همچنين.
سورههاى قرآن كريم از لحاظ معانى عام خود تفاوت دارند، از اين رو هر (بسم اللَّه گفتن) در آغاز هر سوره اشاره بدين دارد كه همه چيز قائم به خدا است، پس هنگامى كه حج مىگزاريم در واقع اين حج گزارى به نام خدا و هدف حجّ همان تقوى و پرهيزگارى نسبت به خداست، و تقوى نيز به نوبه خود از خدا و به يارى خداست، وقتى روزه مىگيرم، روزهگيرى ما به نام خداست، و هدف روزهدارى همان تقوى نسبت به خداست، و تقوى نيز به نوبه خود از خدا و به يارى خداست. همچنين است هنگامى كه نماز مىگزاريم يا به هر تكليف واجب ديگرى اقدام مىكنيم.
[1] «يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ- اى مردم از پروردگارتان بترسيد، كه زلزله قيامت حادثهاى بزرگ است.»
هدف از سوره حج همان بالا بردن سطح تقواست به بالاترين درجه ايمان و اعتقاد به مسئوليّت. در سوره انبياء- كه پيش از سوره حج آمده است- گفت و گو از مسئوليّت است، امّا در اين سوره سخن از تقواست بدين لحاظ كه مرحله مقدّمه ايمان است.
بر انسان دشوار است كه به مسلّماتى ايمان بياورد و بپندارد كه آن مسلّمات پايههايى استوارند كه مىتواند افكار خود را بر آنها بنا كند و آن گاه به غير آنها ايمان بياورد، هر چند اين «غيرها و ديگر» ها نيرومندتر باشند. اينجا- و درست- همين جاست كه خطاى انسان در آن نهفته شده زيرا مسلّماتى فكرى تمام زندگى او را متوجّه خود مىسازد و مىپندارد كه وى در برابر آن مسلّمات ضعيف و ناتوان است. هرگز چنين نيست، انسان از مسلّم پنداشتههاى خود نيرومندتر است، و دانش آدمى با نفوذتر از سوابق ذهنى و خيالى او و چيزهايى است كه اجتماع و پدران او بدان اعتقاد داشتهاند. در واقع ايمان به قيامت و زلزله و هول و هراسهاى آن تمام اين مسلّمات پندارى و سوابق ذهنى را درهم مىكوبد و به بشر نيرويى پرتوان براى انديشيدن از نو مىدهد. و اين از طريق شكّ برنامهاى و هدف دار درباره