حق رسيده‏اند، و چون به حق رسيده و بدان پيوسته‏اند تكاليف شرعى از گردن آنان ساقط است. «7» زيرا خدا مى‏گويد وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ «8»- و پروردگارت بپرست تا آن يقين به تو برسد» «9» و- به پندار آنان- «يقين» به ايشان رسيده است.

هرگز ... مؤمنان راستين حدود نماز را نگه مى‏دارند ولى تنها به حدود و ظواهر نماز بدون جوهر آن و ديگر عبادتها نيز پايبند نيستند، پس آنان از يك سو در نماز خود خاشعان و تسليم شدگانند، براى جوهر آن و از سويى ديگر بر نماز خود محافظت و مراقبت دارند و حدود و آداب آن را مراعات مى‏كنند (براى اطاعت امر و بر روش پيامبر اكرم).

«وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى‏ صَلَواتِهِمْ يُحافِظُونَ- و آنان كه بر نمازهاى خود مواظبند.»

ميراث بردن فردوس

‏

[10- 11] چرا انسان ايمان مى‏آورد؟

براى آن كه مى‏داند او به بهشتى منتهى مى‏شود كه پهناى آن همچون پهناى‏

7- ذكر لطيفه‏اى براى ايضاح اين گونه استدلال بى‏مناسبت نيست. «به قلندرى خاكسار گفتند: چرا نماز نمى‏خوانى؟ گفت: من «يا هو» يى مى‏كشم كه پدر جدّ نماز است!»- م.

8- الحجر/ 99.

9- در اين باره ذكر دو نكته خالى از فايده نيست:

(1) اغلب مفسّران و مترجمان قرآن «يقين» را به لحظه مرگ تفسير و ترجمه كرده‏اند، پس معنى اين آيه (نود و نه) از سوره الحجر چنين است: «پروردگارت را بپرست تا لحظه مرگت (كه يقين و حتمى است) تو را فرا رسد».

(2) اگر «اليقين» را به معنى «علم قطعى» بگيريم ترجمه و معنى آيه چنين است: «پروردگارت را بپرست تا تو را يقين حاصل شود» و كلمه «حتّى تا» با توجه به فعل مضارع «يأتيك» در اينجا تعطيلى است. يعنى «براى اين كه تو را يقين حاصل شود» نه «تا وقتى كه تو را يقين حاصل شود» كه مفهوم آن را بدين گونه تأويل كنند كه: بنا بر اين پس از حصول يقين ديگر پرستش پروردگار نه امر شده و نه لزومى دارد!- م.