«اى بندگان خدا، عالم پس از مرگ- براى كسى كه او را نيامرزند- سختتر از مرگ و قبر است، پس از تنگى و فشار و تاريكى و غربت آن بپرهيزيد، براستى قبر هر روز مىگويد: منم خانه غربت و تنهايى، منم خانه خاك، منم خانه كرمها و حشرات. قبر مىتواند باغى از باغهاى بهشت يا گودالى از گودالهاى دوزخ باشد».
در جايى ديگر گويد:
«اى بندگان خدا، براستى كه نفسهاى شما ضعيف است و پيكرهايتان نرم و نازك كه به آسانى از اين نيز ضعيفتر و ناتوانتر مىشود، پس اگر مىتوانيد بر پيكرها و نفسهاى خود دلسوزى كنيد از آنچه تاب تحمّل آن را نداريد، و بر آن شكيبايى نتوانيد، و آنچه را خدا نمىپسندد ترك كنيد».
قرآن مناظرى بسيار از آخرت را براى ما ترسيم مىكند، و هنگامى كه فرشتگان براى قبض روح مىآيند آدمى آن عالم را مصوّر مىكند و از اين رو فرياد مىكشد و مىگويد:
«رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ «39»- پروردگارا مرا باز گردانيد شايد كارهاى شايستهاى را كه ترك كرده بودم به جاى آورم».
پس او التماس مىكند كه چند روزى به دنيا باز گردد، و تمام تواناييها و داراييها و نيروهايش را در راه خدا صرف كند، اموال خود را به صدقه دهد و نيروى جسمانى خود را به كار شايسته بندد و چشمش را براى توجّه به آفريدگان خدا بگمارد، و بر گناهانى كه مرتكب شده زار بگريد، اما جواب اين درخواست و آرزو قاطع و برنده و صاعقه آساست كه اگر بر كوه فرود آيد آن را از هم فرو مىپاشد كه همانا كلمه «هرگز» ... است، و اين كه فرصت به پايان رسيده و سالهاى زندگى تو سپرى شده و بازگشتى ندارد.
امّا آدمى چه قدر زندگى مىكند؟ و ساعت مرگ او كى فرا مىرسد؟ تنها
39- المؤمنون/ 99. [.....]